125 questions

Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
125 Questions
These questions and answers are part of
the curriculum that Rimon- LJL has
developed for the Bar and Bat Mitzvah
classes at the Liberal Jewish
Communities (LJG).
‘de 100 vragen’
eindtermen bmklas
© rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
Translated into English by Nancy A. Novick
Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
TORAH
1. What is the most important core of Judaism?
2. What is Chumash?
3. What are the Five Books of Moses called in Hebre
w?
4. What are the Five Books about?
5. What is a Sidra?
6. How many Sidrot are there?
7. How many Aliyot are there on Shabbat and how man
y are there on the
High Holidays?
8. What is the Haftorah?
9. What is the cupboard called where the Sifrei Tor
ah are kept?
10. What is the Torah-shebaal-peh?
11. What is the Torah-shebichtav?
12. What is Mishna?
13. What is Gemara?
14 .What is the Talmud?
15. Why is there a Talmud Bavli and a Talmud Yerush
almi?
16. What is Halacha?
17. What is the Midrash?
18. What is the Hebrew name for the “10 Commandment
s”?
19. Name the 10 Commandments (at least 8 of them).
20. On which days do we read from the Torah?
21. What is the Ba’al koreh/Ba’alat Kria?
22. What is the Maftir / Maftira?
23. When did we read – in public – from the Torah?
24. Why and with what do we dress the Torah?
25. What is Nevi’im?
26. What is Ketuvim?
27. What is Tenakh?
28. What is a Mitzva?
Extra:
A. What does this mean? “There is no Torah without
the Jewish people
and there are no Jewish people without the Torah.”
B. How many aliyot are there on Rosh Chodesh? on Yo
m Kippur? at the
Micha service?
Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
HOLIDAYS
29. What is Rosh Chodesh?
30. Why do our holidays occur on different dates ev
ery year?
31. What is Rosh Hashana?
32. State 3 different names for Rosh Hashana?
33. When is the shofar blown?
34. What are the shofar tones called?
35. What are the Selichot days?
36. What are the Aseret Yemei Teshuva?
37. What is Yom Kippur?
38. What is the name of the evening that Yom Kippur
starts?
39. What is the name of the third holiday in the mo
nth of Tishri and what
do we do then?
40. What are the four plant species that we use dur
ing Sukkot and what
do we do with them?
41. What is Simcha Torah?
42. What is Chanukah?
43. What is Purim?
44. What is Pesach?
45. What is on the seder plate and what do these it
ems symbolize?
46. What is chametz and what is matza?
47. What is Counting of the Omer (Sefirat Ha’Omer)?
48. What is Yom Hashoa?
49. What is Yom Ha’atsmayut?
50. What is Lag Ba’Omer?
51. What is Shavuot?
52. What is Tisha B’Av?
53. What are the Shalosh Regalim?
54. What are the Yamim Nora’im?
Extra:
C. Name the five Megilot and state on which holiday
s they are read.
D. Which Book of Prophets do we read during the Min
cha service on Yom
Kippur?
AND
What is the Torah portion on Rosh Hashana?
Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
SYNAGOGUE / SYNAGOGUE SERVICE
55. What is the tabernacle? (Mishkan)
56. What was the most important part of the service
in the Mishkan and
later in the temple?
57. What replaced the sacrifice?
58. Why does the Ner Tamid (eternal light) burn in
the synagogue?
59. What is there in every synagogue?
60. What are the two most important parts of the se
rvice?
61. How many times a day do you have to say (and ar
e you allowed to
say) these parts?
62.What is the Amida and how many brachot are in th
e Amida?
63. Which 3 kinds of brachot are there in the Amida
?
64. Name at least 2 other kinds of brachot.
65. How is the Shema structured in the evening and
in the morning?
66. How is the Friday evening service structured?
67. How is the Shabbat morning service structured?
68. What is Kaddish?
69. What is the prayer book called that we use for
Shabbat and days of
the week?
70. What is a Machzor?
71. What is a Drashah?
72. What is a Minyan?
73. What is a Aliyah?
74. Who is often first called up in the synagogue a
nd who is then called up
as second?
75. What are the three services of a day called?
76. Why does the Shabbat morning service begin with
Adon Olam?
Extra:
E. What is Kavanah?
F. How many brachot are in an Amida on Shabbat? on
Yom Kippur?
Pagina 1 / 6
Zoomen 100%

125 questions – answers

Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
Answers that the Bar and Bat Mitzvah students shoul
d know:
ANSWERS to the 125 Questions
These questions and answers are part of
the curriculum that Rimon – LJL has
developed for the Bar and Bat Mitzvah
classes at the Liberal Jewish
Communities (LJG).
‘de 125 vragen’ antwoorden
Eindtermen/bmklas
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
Translated into English by Nancy A. Novick
Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
ANSWERS: TORAH
1. Torah
2. Torah in book form (the Written Law)
3. Bereshit, Shemot, Vayikra, Ba Midbar, D’varim
(Genesis, Exodus, Leviticus, Numbers, Deuteronomy)
4. The creation of the world and mankind, the patri
archs, the history of the Jewish
people, the exodus out of Egypt, Matan Torah, the e
ntering of the holy land of Israel.
5. The portion of the Torah that is read on the mor
ning of Shabbat
6. 54
7. Shabbat: 7+1. Holidays: 5+1 (unless Shabbat, the
n 7+1). +1 is mafter
8. Reading from one of the “nevi’im” (Prophetic Wri
tings)
9. Aron Hakodesh.
10. The Oral Law
11. The Written Law (5 Books of Moses)
12. Mishna = the written redaction of the Jewish Or
al Torah
13. The commentary of the rabbis on the Mishna
14. The book in which the Mishna and Gemara are pri
nted together.
15. Talmud Bavli is the commentary on the Mishna by
the rabbis in Babylonia. Talmud
Yerushalmi is the commentary on the Mishna by the r
abbis in Israel.
16. The Jewish law
17. Educational and narrative interpretations of pa
rts of the Tenach
18. Aseret ha Dibrot
19. A. I am the Lord your God; B. You shall have no
other gods before me;
C. You shall not take the name of the Lord in vain;
D. Remember the Sabbath day to
keep it holy; C. Honour your father and your mother
; E. You shall not murder; F.
You shall not commit adultery; G. You shall not ste
al; H. You shall not lie; I. You shall not
covet your neighbour’s possessions.
20. Monday, Thursday, Shabbat (2x), Rosh Chodesh, P
esach (every day), Yom
Ha’atzmaut, Shavuot, Tisha B’Av (2x), Rosh Hashana,
Yom Hakippurim (2x) Sukkot
(every day), Shemini Atzeret / Simchat Torah, Chanu
kkah (every day), Purim, fasting
days
21. The reader of the Torah
22. The reader of the Haftorah. Maftir is also the
name of the portion of the Torah that is
read.
23. In the time of Ezra
24. To show respect for the Torah text
Ashkenazi Jews: Torah wrap (Mappa) or belt (Chagora
). On top of that a cover
(Me’il). On the wooden poles: 2 Rimonim (decorative
towers) or 1 Keter (crown). A Yad
(pointing stick). Sometimes a shield (Choshen).
Sephardic Jews: Rolls in wooden round cupboard, tri
mmed with silver. With or without
Rimonim.
25. The Prophetic Writings
26. Holy Writings, including: Ruth, Esther, Job, Ko
helet, Psalms, Shir hashirim
27. Torah, Nevim, Ketuvim
28. A commandment in Jewish tradition. Also the nam
e for doing a good deed. Also
honorary functions during the service.
Extra:
A. The Torah sustained and kept the Jewish people a
live and the Jewish people sustained
and kept the Torah alive.
B. Rosh Chodesh: 3
Yom Hakipurrim: 6+1 shacharit (Shabbat 7+1) and min
cha 3.
Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
ANSWERS: HOLIDAYS
Some of the answers provided below are short, but t
he student may have to provide a bit more
elaboration.
Example: Question 29. What is Rosh Hashana?
The answer should be more than simply “The Jewish N
ew Year”. It should include some information
about Rosh Hashanah. “It is the beginning of a new
year. This year is (5775). We hope that the new
year brings health and happiness. We eat apples dip
ped in honey. The challah is sweet and round. In
the shul the Torah is covered in white and we wear
white kippot. It is a mitzvah to hear the shofar
being blown.”
BUT Example: Question 34: What are the shofar tones
called?
You may give short answers: 1. tekiah 2. teruah 3.
shevarim
29. The start of a new month.
30. The Jewish calendar is based on the lunar cycle
(movement of the moon) and is
integrated into our secular sun calendar.
31. New Year
32. Yom Hazikaron, Yom Teruah, Yom Hadin (Rosh Hash
anah)
33. During the services of Rosh Hashana, during Elu
l, at the end of the Yom Kippur
service.
34. Tekiah, Teruah, Shevarim (Tekiah gedolah)
35. The days preceding Rosh Hashana during which sp
ecial prayers are said.
Ashkenazi Jews: starting with Motze Shabbat before
Rosh Hashana till Rosh Hashanah
Sephardic: the whole month of Elul
36. The 10 days of 1–10 Tishri, beginning with Rosh
Hashanah & ending with Yom Kippur
37. Day of Atonement
38. Kol Nidre
39.
Sukkot. We build a sukkah. We sit and eat in the su
kkah. We wave the lulav+etrog.
40. Lulav (palm branch), Hadasim (myrtle branches),
Aravot (willow branches), Etrog
(fragrant smelling fruit that looks like a lemon).
Combining the lulav, 3 hadasim and 2
aravot, a bundle is formed. Together with the etrog
, this is “waved” in all directions.
41. Rejoicing over the Torah. This is when the last
portion of the Torah is read followed
immediately by reading from Bereshit, the first cha
pter of Genesis. The cycle of Torah
reading begins immediately.
42. The Dedication Holiday, to remember the re-dedi
cation of the temple (Bet
Hamikdash) in the days of the Maccabees.
43. The Feast of Lots. Commemorates the miraculous
saving of the Jewish people by
Esther and Mordechai. Haman, the king of Persia, wa
s planning on exterminating the
Jews of Persia.
44. Spring holiday, harvest festival, holiday to re
member the exodus out of Egypt
45. Charoset (cement/mortar), Paschal lamb bone (pe
sach lamb), parsley (spring),
salted water (tears), egg (Chagigah, holiday, sacri
fice), maror (the bitterness of slavery),
matza – the bread of affliction / wine glass for El
ijah.
46. Chametz: leavened foods that are forbidden on P
assover. Matza: unleavened bread.
47. The number of days between Pesach and Shavuot (
49 days)
48. The day of memorial for the 6 million Jews who
were murdered during World War II
49. Israel’s Independence Day
50. The 33rd day of Omer. The day that Rabbi Simeon
bar Yochai died
51. Feast of Weeks, Chag Matan Torah (the handing d
own of the Torah on Mount Sinai),
Chag Bikkurim (first fruits), Chag Ha’Katzir Chitim
(harvesting of grains)
52. The ninth day of Av. 586 B.C. the First Temple
in Jerusalem was destroyed. Fast Day.
3-week period of mourning. Second Temple destroyed
in 70 A.D.
53. The Three Pilgrimage Festivals: Pesach, Shavuot
& Sukkot. Pilgrimage to Jerusalem.
54. Rosh Hashana and Yom Hakippurim
Extra
:
C. Shir hashirim – Pesach; Ruth – Shavuot; Echa – T
isha B’av; Kohelet – Sukkot;
Esther – Purim.
D. Jonah + 1st day: The banishment of Yishma’el. 2
nd
day: Akedat Yitzhak(The Binding of
Isaac)
Eindtermen/bmklas/engels
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
ANSWERS: SYNAGOGUE / SYNAGOGUE SERVICE
55. The altar in the desert
56. Sacrificial service
57. Tefila (Amidah), prayer
58. As a memorial to the Menorah in the temple and
to symbolize God’s presence
59. Aron hakodesh, Bima, Ner Tamid, seats
60. Shema, Amidah.
61. Shema – twice during the services (shacharit +
arvit) and evening prayer. Amidah –
three times: arvit, shacharit and mincha on week da
ys. Four times when musaf is said.
Five times on Yom Hakipurrim.
62. Amidah = Silent Devotion. Shemoneh Esrei (Eight
een Benedictions) are said while
standing. 19, on Shabbat 7.
63. Praise, Plea, Thanks
64. Mitzva, before and after eating/ drinking, hear
ing / smelling / seeing things
65. Two brachot in the evening and in the morning:
1st Creation; 2nd Love/mitzvot: 3rd
parashot of the Shema: Deuteronomy 6:4-9; Deuterono
my 11:13-21; Numbers 15:37-
41: 3
rd
Redemption: only in the evening 4
th
sleep peacefully.
66. 1. Ma tovu, Shalom Aleichem; Kabbalat shabbat (
six psalms: 95-99, 29, lecha dodi,
two psalms: 92, 93); 2. Shema and the brachot that
go with it; 3. Amidah;
4. Kiddush; 5. Final prayers (Aleinu, Kaddish and A
don Olam / Yigdal.
67. 1. Adon olam; Birkot Hashachar (prayers of prai
se for the morning), Pesukei d’zimra
(Songs of Praise); 2. Shema and the brachot that go
with it; 3. Amidah (Shacharit);
4. Torah and Haftorah readings;[in some communities
Amidah (musaf)], 5. Final prayers
(Aleinu, Kaddish and Ein keloheinu).
68. Prayer in which God’s name is praised. Has vari
ous functions. After studying
rabbinical literature (Kaddish of Rabbanan). As sep
arating parts of the service (Hatzi/half
Kaddish), after the Amidah (Kaddish Titkabal) and w
hen commemorating those who have
passed away (Kaddish Yatom).
69. Siddur (LJG siddur Tov Lehodot)
70. Prayer book for the holidays (Rosh Hashana, Yom
Kippur, Pesach, Shavuot Sukkot).
71. A sermon based on the Torah and rabbinical lite
rature.
72. The required number of 10 adult Jews to be able
to hold a service.
73. To be called up to the Torah.
74. Kohan (plural Kohanim) and Levi.
75. Arvit, shacharit and mincha.
76. To connect the end of the arvit service of the
evening before: The morning service
begins where the evening service left off.
Extra:
E. The extra intention that one puts into prayer to
reach a higher level. It is the
difference between reading a text and praying.
F. Shabbat: 7. (Rosh Hashana Musaf: 9). Yom Kippur:
7 (+ widoei).
Pagina 1 / 6
Zoomen 100%

125 vragen

‘de 125 vragen’
eindtermen bmklas
© rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
De 125 vragen
De vragen en antwoorden zijn een onderdeel van
het lesplan dat door Rimon-ljloc is ontwikkeld voor
de
Bar/Bat Mitswa klassen van de Liberaal Joodse Gemee
nten.
‘de 125 vragen’
eindtermen bmklas
© rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
TORA
1.
Wat is de belangrijkste kern van het Jodendom
2.
Wat is een Choemasj
3.
Hoe heten de Vijf Boeken van Mosjee in het Ivriet (
en in het Nederlands)
4.
Waar gaan de Vijf Boeken over
5.
Wat is een sidra
6.
Hoeveel sidrot zijn er
7.
Hoeveel ali’jot zijn er op: Sjabbat
en hoeveel op de Feestdagen
8.
Wat is de Haftara
9.
Hoe heet de kast waar de Sifree Tora in staan
10.
Wat is de Tora-sje-be-al-pé
11.
Wat is de Tora-sje biktaw
12.
Wat is Misjna
13.
Wat is Gemara
14.
Wat is de Talmoed
15.
Waarom is er een Talmoed Bavli en een Talmoed Jeroe
sjalmi
16.
Wat is Halacha
17.
Wat is de Midrasj
18.
Wat is de hebreeuwse naam voor de “10 Woorden”
19.
Noem de 10 Woorden (minstens 8)
20.
Op welke dagen wordt er uit de Tora gelezen
21.
Wat is de Baal Koree / Ba’alat Kria
22.
Wat is de Maftier / Maftira
23.
Wanneer werd er al in het openbaar uit de Tora gele
zen
24.
Waarom en waarmee kleden we de Tora
25.
Wat is Neviiem
26.
Wat is Ketoeviem
27.
Wat is Tenach
28.
Wat is een Mitswa
Extra: A. Wat wordt bedoeld met: Geen Tora zonder j
oods volk en
geen joods volk zonder Tora
B. Hoeveel ali’jot zijn er met Rosj Chodesj;
Jom Kipoer; Mincha
‘de 125 vragen’
eindtermen bmklas
© rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
FEESTDAGEN
29.
Wat is Rosj Chodesj
30.
Waarom vallen onze Feestdagen ieder jaar op een and
ere algemene datum
31.
Wat is Rosj Hasjana
32.
Noem nog 3 namen voor Rosj Hasjana
33.
Wanneer wordt er op de sjofar geblazen
34.
Hoe heten de sjofar tonen
35.
Wat zijn de Slichot dagen
36.
Wat zijn de Aseret-Jamee Tesjoeva
37.
Wat is Jom Kipoer
38.
Hoe heet de avond waarop Jom Kipoer begint
39.
Hoe heet het derde feest in de maand Tisjri en wat
doen wij dan
40.
Wat zijn de 4 plantensoorten die we op Soekot gebru
iken
en wat doen wij ermee
41.
Wat is Simchat Tora
42.
Wat is Chanoeka
43.
Wat is Poerim
44.
Wat is Pesach
45.
Wat ligt er op de Sederschotel en wat symboliseert
het
46.
Wat is chameets en wat is matsa
47.
Wat is de Omertelling
48.
Wat is Jom Hasjoa
49.
Wat is Jom Haätsmaoet
50.
Wat is Lag Baomer
51.
Wat is Sjavoeot
52.
Wat is Tisja Beav
53.
Wat zijn de Sjalosj Regaliem
54.
Wat zijn de Jamiem Noraïem
Extra: C. Noem de 5 Megilot en zeg op welke Feestda
g ze gelezen worden
D. Welk Profetenboek lezen wij tijdens de Minchadie
nst op Jom Kipoer
en wat is de Toravoorlezing op Rosj Hasjana
‘de 125 vragen’
eindtermen bmklas
© rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
SJOEL/SJOELDIENST
55.
Wat is de tabernakel (Misjkan)
56.
Wat was het belangrijkste onderdeel van de dienst i
n de Misjkan en later
in de tempel
57.
Wat is er in de plaats van het offer gekomen
58.
Waarom brandt er in sjoel een Ner Tamied
59.
Wat staat er in ieder sjoel
60.
Wat zijn de twee belangrijkste onderdelen van de di
enst
61.
Hoe vaak per dag moet en mag je deze onderdelen zeg
gen
62.
Wat is de Amida en uit hoeveel berachot bestaat de
Amida
63.
Welke 3 soorten brachot komen voor in de Amida
64.
Noem minstens 2 andere soorten van brachot
65.
Hoe is het Sjema opgebouwd in de avond en in de och
tend
66.
Hoe is de vrijdagavond sjoeldienst opgebouwd
67.
Hoe is de Sjabbatochtend sjoeldienst opgebouwd
68.
Wat is het Kaddisj-gebed
69.
Hoe heet het gebedenboek voor Sjabbat en weekdagen
70.
Wat is een Machzor
71.
Wat is een drasja
72.
Wat is een Minjan
73.
Wat is een ali’ja
74.
Wie wordt vaak als eerste opgeroepen in sjoel en wi
e als tweede
75.
Hoe heten de drie diensten op een dag
76.
Waarom begint de Sjabbatochtenddienst met Adon Olam
Extra: E. Wat is Kavana
F. Uit hoeveel brachot bestaat het Amida op Sjabba
t
op Jom Kipoer
Pagina 1 / 6
Zoomen 100%

125 vragen – antwoorden

‘de 125 vragen’ antwoorden
Eindtermen/bmklas
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
Antwoorden die de leerlingen in ieder geval moeten
weten op
De 125 vragen
De vragen en antwoorden zijn een onderdeel van
het lesplan dat door Rimon-ljloc is ontwikkeld voor
de
Bar/Bat Mitswa klassen van de Liberaal Joodse Gemee
nten.
‘de 125 vragen’ antwoorden
Eindtermen/bmklas
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
TORA
1.
Tora
2.
Tora in boekvorm
3.
Beresjiet, Sjemot, Wajikra, Bemidbar, Devariem
(Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium)
4.
Schepping wereld en mensheid, aartsvaders, geschied
enis van Joodse volk, uittocht uit
Egypte, Matan Tora, tot binnen gaan land Israël.
5.
Afdeling van de Tora die op bepaalde sjabbatochtend
wordt gelezen
6.
54
7.
Sjabbat: 7+1.
Feestdagen: 5+1 (tenzij sjabbat dan 7+1). +1 is maf
tier
8.
Voorlezing uit één van de neviiem.
9.
Aron Hakodesj.
10.
De mondelinge leer
11.
De geschreven leer (5 boeken Mosjé)
12.
De opgeschreven en geredigeerde mondelinge leer.
13.
De commentaren van de rabbijnen op de Misjna.
14.
Het boek waarin Misjna en Gemara samen worden afged
rukt.
15.
Talmoed Bavli is het commentaar op de Misjna van de
rabbijnen uit Babylonië, de
Jeroesjalmi is het commentaar op de Misjna van de r
abbijnen uit het Land Israël.
16.
De Joodse wet.
17.
Belerende en verhalende uitleg van delen van Tanach
.
18.
Aseret hadibrot
19.
A. Ik ben de Eeuwige je God; B. Geen beeltenissen m
aken van God en die aanbidden;
C. Gebruik Gods naam niet ijdel; D. Sjabbat houden;
C. Ouders eren; E. Moord niet; F.
Geen overspel plegen; G. Steel niet; H. Lieg niet;
i.Wees niet jaloers op je naaste.
20.
maandag, donderdag, sjabbat (2x), rosj chodesj, Pes
ach (alle dagen), Jom Haätsmaoet,
Sjavoeot, Tisja Beav (2x), Rosj Hasjana, Jom Hakipo
eriem (2x), Soekot (alle dagen),
Sjemini Atseret/Simchat Tora, Chanoeka (alle dagen)
, Poerim, vastendagen.
21.
De voorlezer uit de Tora
22.
De voorlezer van de Haftara. Maftier wordt ook geno
emd het deel uit Tora dat door
deze functionaris wordt gelezen.
23.
Ten tijde van Ezra.
24.
Om eerbied voor de tekst van Tora te tonen.
Asjkenaziem: wikkel om Tora (Mappa) of gordel (Chag
ora). Daarover een mantel
(Me’il). Op de houten stokken 2 Rimoniem (siertoren
s) of 1 Keter (kroon). een Jad (
aanwijsstokje). Soms een schild (Chosjen).
Sefardiem: Rol in houten ronde kast, met zilver afg
ezet. Al of niet met Rimoniem.
25.
Profeten [boeken]
26.
Geschriften o.a. Ruth, Esther, Job, Kohelet, Psalme
n, Sjier hasjiriem
27.
Tora, Neviiem, Ketoeviem (afgekort in hebreeuws).
28.
Een opdracht uit de joodse traditie. Ook de benamin
g voor het doen van een goede
daad. Erefuncties te vervullen in de dienst.
Extra:
A. De Tora heeft het joodse volk in stand gehouden
en het Joodse volk heeft de Tora in
stand gehouden.
B. Rosj Chodesj: 3
Jom Hakipoeriem: 6+1 sjachariet (Sjabbat 7+1) en 3
mincha.
Mincha: 3
‘de 125 vragen’ antwoorden
Eindtermen/bmklas
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
antwoorden FEESTDAGEN
Toelichting bij de vragen die gaan over de feestdag
en
Voor de antwoorden kan gebruik worden gemaakt van ‘
Mijn Joodse Jaar’
en ‘
Joods Leven
voor alles is
een tijd’. De leerlingen moeten in ieder geval wete
n wat er in Mijn Joodse Jaar over de Feestdagen sta
at
De antwoorden kunnen soms even kort als op het antw
oordblad zijn en moeten soms wat uitgebreider zijn.
Bijvoorbeeld bij
vraag 29. Wat is Rosj Hasjana
Moet je niet alleen antwoorden: Joods Nieuwjaar maa
r ook iets over Rosj Hasjana vertellen.
In ieder geval
: Het is het begin van een nieuw joods jaar Dit jaa
r wordt het........ (bijvoorbeeld 5774). We
hopen dat het nieuwe jaar veel goeds brengt, eten a
ppels gedoopt in honing en de challe is zoet en ron
d
en sturen elkaar kaarten met de wens voor een goed
en zoet jaar. In sjoel heeft de Tora witte mantels
is
er een wit kleed op de bima en zijn er witte kipot.
Het is een mitswa om de sjofar te horen.
maar bij
vraag 32. Hoe heten de sjofar tonen
kun je kort antwoorden met: 1. tekia 2. teroea
3. sjevariem
29.
Begin nieuwe maand.
30.
Joods jaar is Maanjaar met correctie naar zonnejaar
toe, algemene jaar is zonnejaar.
31.
Nieuw jaar .
32.
Jom Hazikaron, Jom Teroea, Jom Hadin
33.
Tijdens de diensten op de dagen van Rosj Hasjana, g
edurende Eloel, eind dienst Jom
Hakipoeriem.
34.
Tekia, Teroea, Sjevariem. (Tekia gedola)
35.
De dagen voorafgaande aan Rosj Hasjana wanneer spec
iale gebeden worden gezegd die
Slichot heten.
Asjkenaziem, vanaf Motsé Sjabbat (uitgaande Sjabbat
) voor Rosj Hasjana tot Rosj
Hasjana.
Sefardiem, de gehele maand Eloel.
36.
De tien dagen van 1 Tisjri t/m 10 Tisjri; begint me
t Rosj Hasjana en eindigt met Jom
Hakipoeriem.
37.
Grote Verzoendag.
38.
Kol Nidre.
39.
Soekot.
40.
Loelav (palmtak) Hadasiem (mirtetakjes) Aravot (bee
kwilgtakjes) Etrog (lekker
ruikende vrucht die op citroen lijkt).
Van loelav, 3 hadasiem, 2 aravot wordt een planten
bundel gevormd en samen
met de etrog wordt ermee in alle richtingen geschu
d (‘gesjokkeld’)
41.
Vreugde der Wet, Tora uitlezen en meteen weer het b
egin lezen.
42.
Inwijdingsfeest, ter herinnering aan de herinwijdin
g van de tempel (Bet Hamikdasj) in
de dagen van de Makkabeeën.
43.
Lotenfeest. Wonderbaarlijke redding Joodse volk doo
r Ester en Mordechai als Haman,
raadsheer vd koning van Perzië, het Joodse volk wil
doden.
44.
Lentefeest, oogstfeest, feest ter herinnering aan d
e uittocht uit Egypte.
45.
Charoset (cement), botje (pesach lam), peterselie (
lente), zout water (tranen), ei
(Chagiga, feest, offer), maror (bittere slavernij).
matsa – brood der ellende/armen; wijnbeker van Eli
’jahoe].
46.
Chameets: gerezen meelspijzen; Matsa, ongezuurd bro
od.
47.
Het tellen van de dagen tussen Pesach en Sjavoeot,
49 dagen
48.
De herdenkingsdag voor de vermoordde 6 miljoen Jode
n in WO II
49.
Onafhankelijkheiddag van Israël
50.
De 33
e
dag van de omertelling. Sterfdag van rabbi Sjimon
bar Jochai
51.
Wekenfeest, chag matan Tora (geven van de Tora), ch
ag bikoeriem (eerstelingen) chag
ketsir chitin (maaien van graan)
52.
9
e
Av. Vastendag o.a dag vd verwoesting vd 1
ste
en 2
de
tempel (Bet Hamikdasj)
53.
Pesach, Sjavoeot, Soekot, pelgrimsfeesten, opgaan n
aar Jeroesjalajim.
54.
Rosj Hasjana en Jom Hakipoeriem.
Extra:
C. Sjier hasjiriem – Pesach; Ruth – Sjavoeot; Echa
– Tisja Beav; Kohelet – Soekot;
Ester – Poerim.
D. Jona.
1
e
dag wegsturen v Jisjmaëel; 2
e
dag Akedat Jitschak (binding Jitschak als offer)
‘de 125 vragen’ antwoorden
Eindtermen/bmklas
© rimon lj-loc/www.rimon-ljloc.nl
SJOEL/SJOELDIENST
55.
De draagbare tempel in de woestijn
56.
Offerdienst.
57.
Tefila (Amida), gebed.
58.
Ter herinnering aan de Menora in de tempel, om Gods
aanwezigheid te symboliseren.
59.
Aron hakodesj, Bima, Ner Tamied, banken
60.
Sjema, Amida.
61.
Sjema – twee maal tijdens diensten (sjachariet + ar
viet) en nachtgebed. Amida – drie
maal: arviet, sjachariet en mincha op week dagen. V
iermaal wanneer moesaf wordt
gezegd. Vijf maal op Jom Hakipoeriem.
62.
Sjemone Esree (Achtiengebed) wordt staande uitgespr
oken, 19, op sjabbat 7.
63.
Prijzen, verzoeken, danken.
64.
Mitswa, het zien van dingen, voor en na eten/drinke
n, horen/ruiken van dingen.
65.
‘s avonds en ‘s ochtends twee brachot er voor: 1
ste
Schepping
; 2
de
Liefde/mitswot
;
drie parasjot v/h Sjema: Devariem 6:4-9; Devariem
11:13-21; Bemidbar 15:37-41;
3
de
Verlossing
; alleen ‘s avonds 4
de
In rust slapen gaan
.
66.
1. Ma tovoe, sjalom aleichem; Kabalat sjabbat (zes
psalmen: 95-99, 29, lecha dodi,
twee psalmen: 92, 93); 2. Sjema en bij behorende br
achot; 3. Amida;
4. Kidoesj; 5. slotgebeden (Alenoe, Kaddisj, en Ad
on olam/Jigdal.
67.
1.Adon olam; Birkot Hasjachar (lofzeggingen vd ocht
end), Psoeké de-Zimra (Liederen
van lof); 2. Sjema en bijbehorende brachot; 3. Amid
a (Sjacharit);
4. Tora en Haftara voorlezing; [in sommige gemeent
en Amida (moesaf)],
5, slotgebeden (Alenoe, Kaddisj, en Een keloheenoe
).
68.
Gebed waarin Gods naam wordt geprezen. Heeft versch
illende functies.
Na het leren uit rabbijnse literatuur (Kaddisj deRa
bbanan).
Als afscheiding tussen delen van dienst (Chatsi/hal
f Kaddisj),
na het Amida (Kaddisj Titkabal) en
bij het herdenken van doden (Kaddisj Jatom).
69.
Sidoer.(LJG sidoer Tov Lehodot)
70.
Gebedenboek voor feestdagen (Rosj Hasjana, Jom Kipo
er, Pesach, Sjavoeot Soekot).
71.
Toespraak met als basis Tora en rabbijnse literatuu
r.
72.
Vereiste aantal van 10 volwassen joden om een gezam
enlijke dienst te kunnen houden.
73.
Het opgeroepen worden voor de Tora.
74.
Koheen en Levi.
75.
Arviet, sjachariet en mincha.
76.
De verbinding te leggen met het einde van de arviet
dienst van de vorige avond. De
ochtenddienst begint daar waar de avonddienst ophie
ld.
Extra:
E. De extra intentie die men in het gebed legt waa
rmee men zichzelf en het gebed
samen tot in hogere sferen duwt. Het is het verschi
l tussen een tekst lezen en bidden.
F. Sjabbat: 7. (Rosj Hasjana Moesaf: 9). Jom Kipoe
r: 7 (+ widoei).
Pagina 1 / 6
Zoomen 100%

Beracha – Bensjen

B
erachot/Birkat hamazon
-
bensjen/tekst+digi/11
-
13jr
©rimon/ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
BIRKAT HAMAZON
, het ́bensjen ́
Door de b
e
rachot worden de mensen eraan herinnerd, dat ze niet zo mogen eten als
de dieren. Elk dier eet instinctief en elke diersoort vindt in de natuur ook instinctief
zijn eigen voedsel. Een dier denkt niet na over wat hij
eet. Maar een mens moet dat
wel doen. Die moet niet onbeperkt doden en niet onbeperkt eten. Een mens mag
niet instinctief eten, maar moet leren zijn voedsel zorgvuldig te kiezen. Daarom zegt
de Tora dat je niet lukraak alles mag eten.
Niet alleen mag je n
iet alles eten, je moet ook leren dat voldoende eten niet zo
vanzelfsprekend is. Miljoenen mensen hebben geen eten genoeg. Wie het wel heeft,
mag er heel dankbaar voor zijn. Daarom verbiedt de Talmoed ook voedsel weg te
gooien.
Om je eraan te herinneren d
at eten een "heilige" handeling is en dat je dankbaar
voor het voedsel moet zijn, daarom zijn er
b
e
rachot
om te zeggen voor je eet, en is
er een dankgebed voor als je klaar bent met eten. Zoals we de sjabbat beginnen met
het aansteken van de kaarsen en het
maken van
kidoesj
en eindigen met
havdala
,
zo heeft ook de maaltijd ee
n begin: de beracha over brood (
"m
o
t
si
maken") en een
afsluiting: het birkat hamazon ( "bensjen" ).
De Tora zegt heel duidelijk: "Als je gegeten hebt en verzadigd bent, dank dan God
vo
or het goede land
, dat Hij je gegeven heeft."
(Devariem
8:10).
Voor we gaan eten, als we honger hebben, willen we God wel bedanken voor het
eten dat voor ons op tafel staat, maar als we gegeten hebben vergeten we God nog
wel eens en gaan we weer verder met
waar we mee bezig waren. Daarom zegt de
Tora: "Pas op, dat je God niet vergeet!". Denk er dan aan dat God het is die je de
kracht en de energie geeft om eten te kopen en klaar te maken, mooie huizen te
bouwen enz.
Birkat Hamazon
betekent: ‘het zegenen v
an het eten’.
Birkat
H
amazon moet je zeggen aan de tafel waaraan je gegeten hebt.
Als drie of meer personen het samen zeggen, begint het met een
‘uitnodiging
/oproep
tot’ en een ‘antwoord daarop’
(net zo als bij
het
Barachoe
).
Er zijn vier berachot in het B
irkat Hamazon en een extra stuk
je
dat je doet op
Sjabbat en Feestdagen.
Ieder beracha vertelt een
́
verhaal
́
en samen vertellen die stukjes de
geschiedenis van het joodse volk.
Op sjabbat beginnen we met Psalm 126 (sjier hamaälot).
B
erachot/Birkat hamazon
-
bensjen/tekst+digi/11
-
13jr
©rimon/ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
De
‘verhalen
’ bij
de vier berachot van het
Birkat Hamazon
en een opdracht
.
M
osjee
schreef de eerste beracha: ‘
Geprezen bent
U
, Eeuwige, die alles voedt’
.
toen God het joodse volk voor het eerst manna te eten gaf.
Jehosjoea
schreef de tweede beracha waarin hij ́God dankt
́
voor het land en
het
voedsel
́
,
toen
hij met het joodse volk het Beloofde Land
binnentrok.
David
en
Sjlomo
schreven de derde beracha: ́
de Eeuwige die in Zijn
barmhartigheid
Jeroesjalajim
herbouwt
́.
David schreef ́voor
Jisraëel Uw volken
Jeroesjalajim Uw
stad
́.
Sjlomo schreef
over Uw huis (de Tempel)
.
In ons liberale bens
j
boekje vind je dit
niet (wij
geloven er niet in dat de tempel herbouwt gaat worden
).
De
vierde b
e
racha
: `God is goed en doet goed
́
(hatov wehameetiev)
is later
toegevoegd
in de tijd van
Bar Kochba
toen de Rom
einen ons volk verslagen
hadden
. W
e hadden het toen heel moeilijk
maar
een klein wonder zorgde dat het
een beetje beter ging.
Het slot van de birkat hamazon
is de wens om
echte,
blijvende vrede voor de hele
wereld, om het goed samen
leven van alle mensen, alle volkeren, zonder oorlog of
vijandschap.
"Mag Hij, Die vrede maakt in de hoge ook vrede maken voor ons en heel Israël,"
"Osé sjalom bimromav hoe jaäsé sjalom alénoe weäl kol jisraël we'imroe amèn."
Zoek in een ’Bensjboekje’ op
waar elke b
e
racha begint.
Leer
bensjen
(ieder les een stukje)
G
a
naar de
muziekbibliotheek
van het
Le
visson Instituut voor de melodie
Op inte
rnet vind je ook andere melodieën maar begin met deze melodie die
ook
t
ijdens het landelijk onderwijs weekend
wordt
gebruik
t
.
Xtra
Wist
je dat in de Sefardische / Portugese traditie voor he
t bensjen het lied
Be
ndigamos
(=
laat ons prijzen)
wordt gezongen
?
De tekst is in het Spaans (niet, zoals sommigen denken,
Ladino
Kijk op blz. 112 van het bensjboekje en luister naar
Bendigamos
opname Levisson Instituut
O
f
kijk en luister
naar
di
t
You Tube filmpje
of
naar
deze
opname van
Rabbi Shuviel Ma'aravi
met tekst
Zoek er zelf ook een op die je mooi gezongen vindt of waarvan je de opnamen mooi vindt.
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Beracha – Sjehechejanoe

Berachot
/tekst+melodie
www.rimon
-
ljloc.nl
Uit: Voor de ouders in: ‘Mijn eerste Gebeden en Berachot’
.
(Uitgave Nederlandse vertaling Sja’ar
)
Sjehechejanoe
Na het zingen van
Lang zal ze leven
zeg je Sjehechejanoe. Zo eenvoudig is het. Met dat
als een eerste begin, zullen andere gelegenheden zic
h meer en meer vanzelf voordoen.
Er zijn gelegenheden die wij met het hele joodse volk delen; er zijn momenten die alleen
voor ons eigen leven bijzonder zijn. Terwijl er berachot zijn die alleen op tijden gezegd
kunnen worden die door anderen zijn vastges
teld, is de beracha Sjehechejanoe van jou
om te gebruiken op een moment dat jij daarvoor kiest. Het Ivriet kan misschien wat
problemen opleveren, maar de betekenis ervan is heel direct: Wij zegenen de Ene die
ons het leven heeft gegeven en die ons in staat
heeft gesteld deze tijd te bereiken. Het
Sjehechejanoe wordt door het gezin hardop gezamenlijk gezegd bij belangrijke
gebeurtenissen in de levenscyclus en bij het begin van elke grote feestdag, maar het is
ook bedoeld voor momenten die meer privé zijn. On
ze vriend, de Rambam, raadt ons
aan deze beracha te zeggen als iemand een nieuw huis heeft gebouwd, nieuwe dingen
heeft gekocht, goed nieuws hoort, een vrucht voor de eerste keer eet in het nieuwe
seizoen, of een vriend voor het eerst weer ziet na meer dan
dertig dagen. Neem de
vrijheid om de lijst uit te breiden; voeg elk moment of elke ervaring die je koestert, er
aan toe, elke gebeurtenis die voelt
als de allereerste keer.
Moge jij en je kinderen heel vaak tegen elkaar zeggen:
Dit was heel speciaal. L
aten wij
Sjehechejanoe zeggen.


Baroech Ata Adonai, Eloheenoe melech haolam
,
sjehechejanoe wekimanoe wehigianoe lazeman hazè
Geprezen bent u, Eeuwige onze God,
bron van alle bestaan.
die ons in leven houdt, ons stand doet houden en
die ons deze dag heeft laten bereiken en beleven.
Links
naar
you tube
filmpjes
met
Sjehechejanoe op melodie van Debbie Friedman
Goed duidelijk gezongen
(
met
gebaren doventolk)
www.youtube.com/watch?v=lpwV0x5BwOw
Tekst en uitleg
(engels)
wanneer je Sjehechejanoe zegt. (zang is wat minder).
www.
youtube.com/watch?v=3ycJ06kMd0c
filmpje van
hebwiz:
Everyday is a Shehechiyanu Day! Come join the Wizards in thanking
G
-
d for being able to live to see this special day
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Lesplan – Sefer Tora

De sefer Tora ( Tora rol)
(
zijn er na lezen van de lessen nog vragen of heb je aanvu
llend/extra materiaal nodig stuur dan een mail naar
rimononderwijs@gmail.com)
Doelen
:
Leerlingen weten wat een sefer Tora is
Leerlingen kennen de 10 uitspraken
Leerlingen kunnen het geleerde over de sefer Tora verwerken tot een werkstuk
De lessen kunnen over meerdere lesmomenten gespreid worden. In dat geval wel kort de voorafgaande les herhalen
Let goed op welke onderdelen ruim tevoren voorbereid dienen te worden, bijvoorbeeld in verband met de aanschaf van
materialen of het uit het hoofd leren van een tekst
Sefer Tora , waar vind ik dat?????
(Sja’ar) lesboek:‘
Mijn Joodse jaar
blz.:
De synagoge blz. 49 – blz. 64’
Leskist Jodendom/lessen/sefer Tora
4-6 jaar
Wat doe je?
Hoe doe je het ?
Wat heb je nodig?
Waar vind je
het?
Inleiding
Laat de sefer Torarol zien en
opgerold rondgaan.
Leerlingen in de kring de Tora rpl
aangekleed laten bekijken.
Vertel waarom er extra zorgvuldig met
dit voorwerp moet worden omgegaan
Dan laten zien hoe voorzichtig de mantel
en de wikkel van de rol afgedaan worden
en uitrollen op tafel.
Wat zien de kinderen?
De voorbeeld Tora rol
Afbeelding ‘echte’ sefer Tora”
Leskist
Kern
Het verhaal over het verkrijgen
van de Tora/ de tien uitspraken
Vertel, uit het hoofd en met
gebruikmaking van de toonkaarten, het
verhaal over de belevenissen van het
joodse volk aan de voet van de berg
Sinai en de belevenissen van Moshe op
de berg..
Kinderbijbel
Mijn joodse jaar: hoofdstuk Sjawoeot
Toonkaarten : ‘de tien uitspraken’
Kinderbijbel
leskist
Verwer-ki
ng
Werkblad ‘kleed de Tora aan
en/of
een Tora rol maken met mantel
en schild
Laat leerlingen individueel werken aan
het werkblad ‘kleed de Tora aan’
Dit kan worden gedaan als een
ontwerpfase voor het maken van een
Tora rol.
Of laat iedere leerling individueel een
Torarol maken, met mantel, torens en
een schild en jad.
Kopieën van werkblad ‘ kleed de Tora
aan.
Kleurpotloden
Potloden
Gum
Kartonnen kokertjes( wc rolletjes, 2
per persoon), lapjes stof, glitterlijm,
viltstiften, aluminium folie, stevig zilver
papier
( koffiepakken),plantsokjes of dun
rondhout
Knutselbeschrijving sefer Tora
Leskist
afsluiting
Kringgesprek
Vraag de leerlingen wat er nu gemaakt is
en of zij de verschillende onderdelen
kunnen benoemen.
In welke taal is de Tora geschreven?
Laat eventueel een stukje zien van de
dvd over het lezen van de Tora in de
synagoge
Toonkaart sefer Tora
De Tora rol uit de leskist
Dvd over de synagoge
leskist
Extra:
kleur en werkbladen of spelletjes bij Rimon-ljloc Knutselideeën of verhaal op
wwwwww.rimon-ljloc.nl
Leskist Jodendom/lessen/sefer Tora
6-8 jaar
Wat doe je?
Hoe doe je het ?
Wat heb je nodig?
Waar vind je
het?
Inleiding
Laat de sefer Torarol zien en
opgerold rondgaan.
Leerlingen in de kring de Tora rol
aangekleed laten bekijken.
Vertel waarom er extra zorgvuldig met
dit voorwerp moet worden omgegaan
Dan laten zien hoe voorzichtig de mantel
en de wikkel van de rol afgedaan worden
en uitrollen op tafel.
Wat zien de kinderen?
Vertel wanneer en waar de Tora gelezen
wordt.
De voorbeeld Tora rol
Afbeelding ‘echte’ sefer Tora”
Afbeelding van Torarollen in de ‘Aron’
in de synagoge
Leskist
Kern
Het verhaal over het verkrijgen
van de Tora/ de tien uitspraken.
Vertel, uit het hoofd en met
gebruikmaking van de toonkaarten, het
verhaal over de belevenissen van het
joodse volk aan de voet van de berg
Sinai en de belevenissen van Moshe op
de berg..
Kinderbijbel
Mijn joodse jaar: hoofdstuk Sjawoeot
Toonkaarten : ‘de tien uitspraken’
Leskist
bibliotheek
Verwer-ki
ng
Leer een paar klanken/woorden
in het hebreeuws schrijven
Maak een ‘echte’ Torarol
Laat op het bord zien hoe hebreeuws
geschreven wordt, van rechts naar links.
( maak gebruik van de bijgeleverde
voorbeelden).
En/of laat iedere leerling individueel een
Torarol maken, met mantel, torens en
een schild en jad.
Sjabloon met hebreeuwse letters
Kopieën van schrijfvel met
hebreeuwse letters
Kartonnen kokertjes( wc rolletjes, 2
per persoon), lapjes stof, glitterlijm,
viltstiften, aluminium folie, stevig zilver
papier, eventueel borduurgaren en
naalden
( koffiepakken),plantstokjes of dun
rondhout
Knutselbeschrijving sefer Tora
leskist
afsluiting
Kringgesprek
Bekijk elkaars werk
Wat hebben de leerlingen geleerd over
hebreeuws?
Wat hebben de leerlingen geleerd over de
Tora? Hoe heten alle versierselen en hoe
en wanneer wordt er uit de Tora gelezen?
Laat eventueel een stukje zien van de
dvd over het lezen van de Tora in de
synagoge
Toonkaart sefer Tora
De Tora rol uit de leskist
Dvd over de synagoge
leskist
Extra
kleur en werkbladen of spelletjes bij Rimon-ljloc of knutselideeën of verhaal op:
www.rimon-ljloc.nl
Leskist Jodendom/lessen/sefer Tora
8-10 jaar
Wat doe je?
Hoe doe je het ?
Wat heb je nodig?
Waar vind je
het?
Inleiding
Laat de sefer Torarol zien en
opgerold rondgaan.
Laten zien waar en hoe de Tora
wordt gebruikt
Laat een stukje van de dvd over de
synagoge zien ( waar de Tora uit de kast
genomen wordt en neergelegd op de
tafel)
De voorbeeld Tora rol
Afbeelding ‘echte’ sefer Tora”
Afbeelding van Torarollen in de ‘Aron’
in de synagoge
Kern
Verwer-ki
ng
Laat op het bord zien hoe hebreeuws
geschreven wordt, van rechts naar links.
( maak gebruik van de bijgeleverde
voorbeelden
Laat leerlingen letters/woorden opzoeken
in de geplastificeerde Tora tekst. Steeds
opletten dat van rechts naar links
‘gelezen’ wordt
A3 teksten uit de leskist
afsluiting
Extra
:
Leskist Jodendom/lessen/sefer Tora
Pagina 1 / 5
Zoomen 100%

Lesplan – Sefer Tora II

Doelen
:
Leerlingen weten wat een sefer Tora is
Leerlingen kennen de 10 Uitspraken
Leerlingen kunnen het geleerde over de sefer Tora verwerken tot een werkstuk
De lessen kunnen over meerdere lesmomenten gespreid worden. In dat geval wel kort de voorafgaande les herhalen
Let goed op welke onderdelen ruim tevoren voorbereid dienen te worden, bijvoorbeeld in verband met de aanschaf van
materialen of het uit het hoofd leren van een tekst
Sefer Tora , waar vind ik dat?????
(Sja’ar) lesboek:‘
Mijn Joodse jaar
blz.:
De synagoge blz. 49 – blz. 64
Extra lesmateriaal
Bijbel voor kinderen
,
Oude Testament’ Marianne Busser e.a. blz. 75,76
Wat doe je?
Hoe doe je het ?
Wat heb je nodig?
Waar vind je
het?
Inleiding
Laat de sefer torarol
zien en opgerold
rondgaan.
Leerlingen samen de tora rpl
aangekleed laten bekijken.
Vraag waarom er extra zorgvuldig met
dit voorwerp moet worden omgegaan,
zelfs al is dit een ‘neppert’.
Laat lln één voor één iets van de sefer
afhalen en benoemen.
Leg bij ieder onderdeel het betreffende
kaartje op tafel.
De voorbeeld tora rol uit de leskist
Later de echte sefer in sjoel bekijken
Kaartjes: gosjen/schild, rimonniem/torens,
jad/aanwijzer, me’iel/mantel, mappa/wikkel.
Leskist
Kern
Hoe komt een sefer
tora tot stand?
Vraag of iemand weet hoe zo’n sefer
gemaakt wordt.
Vertel, als extra het
verhaaltje van de sefer in LJGUtrecht(
mevrouw wat kost nou zo’n boek?)*
Vertel hoe een rol gemaakt wordt, van
welk materiaal en waarmee wordt
geschreven. Hoe dat in z’n werk gaat
en hoe lang dat duurt.
Vertel ook dat iedere rol over de hele
wereld er hetzelfde uitziet.
https://www.youtube.com/watch?v=wzHwz9
BUFtc
sofeer schrijft 1
https://www.youtube.com/watch?v=ooC80P
enwbA
sofeer schrijft 2
https://www.youtube.com/watch?v=hAvqD9
fBoDc
zo herstel je een fout
https://www.youtube.com/watch?v=phlGR1f
Ka34
de robot schrijft een sefer
Laptops met
internet/
smartphone met
wifi
Verwerking
Schrijf zelf een stukje
tekst
Hier differentiëren in
moeilijkheidsgraad;
Bmers 1
e
regel
Beresjet
Jongere kinderen
stukje tekst/woorden
uit HOI, of iig
aangepast aan hun
letterkennis uit sidoer
of tenachwoorden.
Laat leerlingen zelf een stukje heel
mooi schrijven, net zoals een sofeer
doet( het woord hardop zeggen en da
letter voor letter netjes schrijven) met
een echte ‘ganzenveer’ of calligrafeer
pen en inkt, of calligrafeerstift.
1.
lijntjes trekken(heeeeel dun)
2.
kantlijnen trekken
3.
letter voor letter van rechts
naar links(!!) schrijven
4.
steeds controleren of het goed
is.
Tekst beresjiet voor de lln die alle letters
kennen
Tekst/woorden uit Hoi ik lees Ivriet ( het
hoofdstuk waarin ze bezig zijn/ de
woordenlijst achterin) voor lln die nog niet
alle letters kennen
Calligrafeerstiften
Werkbladen met voorgeprint ‘torablad’
Linialen of stevig papier om lijntjes langs te
trekken
Potloden
gummen
afsluiting
Klassegesprek
SIDRA van de week
Zou het kunnen dat je de Tora tekst
projecteert in sjoel? Met een beamer
ofzo
Noach
Leidt de sidra van de week op een
ludieke manier in.
Vraag of lln weten waarover het gaat
en laat het ze zoveel mogelijk zelf
vertellen.
leskist
Extra:
Als er voldoende tijd is deze les ook behandelen: Waaruit de staat Tora: Choemasj, hoe heten deze boeken, hoe zijn deze
boeken weer onderverdeeld in hoofdstukken en die weer in alinea’s .
Kun je dat terugvinden in een sefer Tora? Opzoeken in een Tenach.
Volgende lessen:
*Wat staat er eigenlijk in de Choemasj. Wat is misschien wel het belangrijkste gedeelte en waarom? ( 10 uitspraken/613
mitswot) Waar staat dat?
Wat is de kern van ieder ‘deel’ van Tora?
* Is Tora alles wat we ‘hebben’? Tora maakt deel uit van Tenach, waarover gaat de rest van Tenach. Wanneer lezen we dat?
Nemen we alles klakkeloos voor waar aan?ee, er zijn alijd commentaren geschreven.
Hoeoud is Tora eigenlijk? Is het allemaal in 1 keer opgeschreven?
*zelf toramantel/aron ed maken voor in de klas ieder een stukkie
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
De sefer Tora ( bij het model toraatje)
Dit is een klein model van een ‘sefer Tora’, een tora rol. De echte rol is ongeveer 50 cm hoog en heeft een diameter van 25 cm
en is geschreven op perkament met speciale inkt. De hele Tora wordt met de hand en een speciale pen
(ganzenveer)geschreven in een jaar tijd. De schrijver wordt ‘sofeer’ genoemd. Iedere Tora is geschreven in het Hebreeuws
(aramees) en ziet er hetzelfde uit, dit maakt het gemakkelijker om de juiste plek te vinden in iedere Tora. De sefer Tora is een
rol omdat dit traditie is en er in de oudheid altijd zo, op rollen perkament geschreven werd.
Er wordt iedere week op sjabbat gelezen uit de Tora volgens een vast schema, waarbij in een jaar tijd de hele Tora wordt
doorgelezen. Dit lezen gebeurt op een speciale manier, je zou kunnen zeggen dat er gezongen wordt volgens een vastgestelde
melodie. Deze melodie is aangegeven met zangtekentjes die echter niet in de Tora bijgevoegd zijn. Je moet dus goed oefenen
(uit de tikoen, het boek dat er van de Tora is gemaakt) voordat je kunt gaan lezen, niet iedereen kan dat en daarom is er in de
synagoge een
baal koree
( voorlezer) die voorleest uit de Tora. Als de Tora na een jaar uitgelezen is beginnen we gewoon weer
opnieuw; dit gebeurd op het feest
simchat tora
( Vreugde der Wet), zo blijft de cyclus in stand en bijzonder is dat het nooit gaat
vervelen want iedere keer dat een stuk gelezen wordt ontdek je weer nieuwe dingen. De Tora is voor altijd. Een Tora rol gaat
wel drie generaties mee, kan dus 300 jaar oud worden. Als hij valt of beschadigd raakt dan moet de hele gemeente een week
lang vasten en rouwen.
Aan het einde van zijn leven wordt een Tora rol, net als een mens, netjes begraven op een joodse begraafplaats. Zo wordt
respect getoond voor dit belangrijkste object in het Jodendom. Om die reden ook is de Tora rol aangekleed met een
mappa
(wikkel) om de rol goed bij elkaar te houden, een
me’il
( mantel) om hem te beschermen en mooi te maken, net zoals wij
een mooi pak of mooie jurk aantrekken, een
gosjen
(schild) om te hangen, net zoals de priesters in de tempel een schild
hadden,
rimoniem
(torens) op de etsiem ( stokken ) te zetten en verder altijd te lezen met een
jad
( aanwijsstokje) vaak van
zilver, om te voorkomen dat de letters slijten en onleesbaar worden.
Waarom is de sefer tora zo belangrijk voor Joden? In deze rol staat de hele ontstaans geschiedenis van de mensheid in het
algemeen en het joodse volk in het bijzonder. Het begint bij Beresjiet (Genesis) de schepping van de wereld en de mens en
eindigt met Dewariem ( Deuteronomium). De boeken of hoofdstukken waaruit Tora is opgebouwd kennen we ook als de vijf
boeken Mozes( Choemasj) of ‘het Oude Testament” De rest van de geschiedenis vinden we in de verhalen van de Neviiem
(profeten)en in de Ketoeviem( geschriften ) Samen vormen deze de Te Na Ch, oftewel de Bijbel ( oude testament).
Deel I
Beresjiet
(in een begin)
/Genesis begint met de schepping van hemel en aarde, en al wat daarop en in leeft, vertelt de
geschiedenis van het joodse volk tot aan Joseef (
Jozef)
.
Deel II
Sjemot
(
namen
)/Exodus is zo genoemd naar de eerste woorden van dit deel en vertelt het verhaal van Moshé (Mozes)
en de uittocht uit Egypte en eindigt met de bouw van het heiligdom voor God (
de Misjkan
). Dit wordt heel gedetailleerd
beschreven. In dit deel worden de
10 uitspraken aan het joodse volk gegeven en wordt de groep mensen die onderaan de berg
Sinai wachten op Moshe tot een volk.*
Deel III
Wajikra
(
Hij riep
)/Leviticus, een soort ‘handleiding’ voor priesters. Er staat in beschreven hoe en wanneer offers
gebracht moeten worden; wat de taken van een priester zijn en over wetten voor priesters en volk.
Deel IV
Bemidbar
(
in de wildernis
)/Numeri handelt in de woestijn tijdens de 39 jaar dat het Joodse volk door de woestijn zwierf
op weg naar het Heilige Land. En begint met de telling van het volk bij ‘Har Sinai’ ( de berg Sinai, waar Moshé de 10 uitspraken
ontving van de Eeuwige. Het eindigt met de strijd met de Kenaanieten over de verdeling van land.
Deel V
Dewariem (
dit zijn de woorden
)
/Deuteronomium, Zijn de redevoeringen van Moshé vlak voor zijn dood en de
herhaling
van de 10 uitspraken. Het feit dat deze herhaald worden geeft aan hoe belangrijk ze zijn.
Het is ook niet voor niets dat op deze 10 uitspraken in veel democratisch geregeerde landen de wetgeving is gebaseerd.
Pagina 1 / 11
Zoomen 100%

Lied – Kol ha olam koelo

Kol ha’olam koelo
www.bimbam.com/gesher
-
tzar
-
meod/
Kol
-
ha’olam koelo
,
gèsjèr tsar
meod, gèsjèr tsar
meod,
gèsjèr tsar
meod
Kol
-
ha’olam koelo
,
gèsjèr tsar
meod, gèsjèr tsar
meod,
gèsjèr tsar
meod
Weha’iekar, weha’iekar lo
lefach’ed
,
lo
lefach’ed
klal.
Weha’iekar, weha’iekar lo lefach’ed klal.
J
a
lai
lai
lai
,
j
a
lai
lai
lai
J
a
lai
lai
lai
, j
a
lai
lai
lai
lai
J
a
lai
lai
lai
, j
a
lai
lai
J
a
lai
lai
lai
lai
De hele wereld is een smalle brug
En het belangrijkste is om niet bang te zijn
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Overzicht dienst Maariv en Sjachariet

Synagoge/dienst/sidoer/11-13jr
©rimon-ljloc/www.ri
mon-ljloc.nl
Schema maäriev (vrijdagavonddienst) en sjachariet (
sjabbatochtenddienst
)
Sidoer 'Tov lehodot'
Maäriev - Vrijdagavonddienst
omschrijving
blz
naam
kabbalat Sjabbat
180 - 208
kabbalat Sjabbat
Barechoe 'oproep tot gebed'
Sjema
het Sjema en de berachot
210 - 220
oe
wirchotèha
Achtien gebed
222 - 242
amida
( 7 berachot voor Sjabbat,
sjmonè èsré
19 voor de weekdagen)
244
derasja
kidoesj
'het is onze taak'
246
alénoe
voor de rouwenden
250
kaddiesj
afsluiting
254
adon olam
Synagoge/dienst/sidoer/11-13jr
©rimon-ljloc/www.ri
mon-ljloc.nl
Maäriev - SJOELDIENST VRIJDAGAVOND
1.
Inleiding
blz. 180
2.
Het Barechoe en Sjema
blz. 210 - 218
3.
De Amida
blz. 222 – 242
4.
Kiddoesj
blz. 244
5.
Afsluiting
blz. 246-254
Vrijdagavond, of Kabalat Sjabbat, is het feestelijk
verwelkomen van de grootste feestdag die
we hebben: Sjabbat.
De dienst begint met “zemirot” speciale liederen. E
r wordt een keuze gemaakt van blz. 180-
188. Ook de sjabbatkaarsen worden ontstoken door e
en vrouwelijk lid van de gemeente of
een bat mitswa. Dan volgt er een keuze uit psalmen:
van blz. 190-210. In het belangrijkste
“lied” voor de Sjabbat: het Lecha Dodi (blz. 202) w
ordt de Sjabbat als een bruid verwelkomt.
We staan bij het laatste couplet op en buigen naar
de ingang om de bruid binnen te halen.
Het hoofdgedeelte van de dienst bestaat uit twee de
len:
1.
het Sjema, met de voor- en na-berachot (zegenspreuk
en) (blz. 210 – 218). Dit
gedeelte wordt afgesloten met het Chatsie-Kaddisj o
p blz. 220.
2.
de Amida, of Hoofdgebed, of 18-Gebed, dat op Sjabb
at slechts uit zeven berachot
bestaat. We lezen dit in stilte voor onszelf van bl
z. 222 – 232. De Amida wordt
afgesloten met Kaddisj Titkabal op blz. 242.
Het is gebruikelijk dat de rabbijn, of iemand ander
s, een derasja, uitleg, geeft over het
gedeelte dat de volgende ochtend uit de Tora geleze
n zal worden.
Hierna wordt de zegenspreuk over de wijn uitgesprok
en (kiddoesj) en worden de aanwezige
kinderen naar voren gehaald.
De dienst wordt afgesloten met het Aleenoe (blz. 24
6), en het Kaddisj Jatom, ter
nagedachtenis aan overledenen, en het Adon Olam op
blz. 258.
Synagoge/dienst/sidoer/11-13jr
©rimon-ljloc/www.ri
mon-ljloc.nl
Sidoer 'Tov lehodot'
sjachariet - Sjabbatochtend dienst
omschrijving
blz
naam
lofzeggingen van de ochtend
2 - 40
birchot has
jachar
liederen van lof
40 - 56
psoeké de zimra
258 - 262
Barechoe 'oproep tot gebed'
Sjema
het Sjema en de berachot
264 - 276
oe
wirchotèha
Achtien gebed
278 - 298 amida
(7 berachot op Sjabbat, weekdagen 19)
sjmonè
èsré
het ronddragen van
300 - 340 Tora dienst
de Tora vóór de lezing
Tora- en
haftara -lezing
het terugbrengen van de
Tora naar de Aron
Tora dienst
derasja
'het is onze taak'
360
alénoe
voor de rouwenden
366
kaddiesj
afsluiting
368
een k'elohenoe
Synagoge/dienst/sidoer/11-13jr
©rimon-ljloc/www.ri
mon-ljloc.nl
Sjachariet
SJOELDIENST SJABBATOCHTEND
1.
Inleiding
blz. 34-56, 258-262
2.
Het Sjema
blz. 264-276
3.
De Amida
blz. 278-296
4.
Tora-dienst/haftara
blz. 300-304, 328-330, 338-34
0
5.
Moesaf (Amida)
blz. 342-358 (alleen bij bijzonder
e gelegenheden gezegd)
6.
Afsluiting
blz. 360-368
Sjoeldiensten bij verschillende gemeentes, van vers
chillende stromingen binnen het
Jodendom, en in verschillende landen, kunnen een h
eel verschillende indruk maken, maar
de inhoud van al die verschillende diensten vertoon
t toch meer overeenkomsten dan
verschillen: de kern van de dienst op Sjabbatochten
d is steeds (a) het reciteren van het
Sjema, (b) het Staande Gebed of de Amida, en (c) he
t lezen uit de Tora.
1.
Men kan beginnen met ochtendberachot, zegenspreuken
en teksten. Daarna volgt
een keuze uit lofzangen en psalmen.
2.
De Sjema-sectie begint met het Barachoe, de oproep
tot gebed door de voorzanger.
Het reciteren van het Sjema, een selectie verzen ui
t de Tora, wordt omgeven door
zegenspreuken. Wij zijn gewend bij dit gedeelte te
staan.
3.
Amida, ook stil gebed, staand gebed of 18-gebed gen
oemd. Dit gebed bestaat uit 19
berachot, maar op sjabbat worden er slechts 7 gezeg
d: de eerste 3, een speciale voor
sjabbat, en de laatste 3. Dit is de tweede essentië
le sectie van de dienst. Men zegt
het zacht voor zich. Daarna wordt het hardop herhaa
ld.
4.
Nadat de Amida is afgesloten wordt de Tora-rol uit
de Ark gehaald en lezen we de
afdeling van de week. Bij de LJG wordt een derde de
el van de afdeling van de week
gelezen zodat de gehele Tora in drie jaar gelezen w
ordt. Na het lezen uit de Tora
wordt de Haftara gelezen. Dit is een stuk uit de Pr
ofetenboeken, en bij de LJG soms
uit de Geschriften. Na het lezen wordt de Tora-rol
teruggebracht naar de Ark. Hierna
volgt een toespraak van de Rabbijn.
5.
Traditioneel volgt op Sjabbat en feestdagen na de T
ora-dienst het toegevoegd gebed,
de Moesaf-Amida. Niet alle LJG’s doen dit. Veelal w
ordt de Amida van het
ochtendgebed niet herhaald
6.
De dienst wordt beëindigd met het Aleenoe. Daarna
wordt een gebed voor de
overledenen, het kaddisj.
7.
Dan volgt de gezamenlijke Kiddoesj, het heiligen va
n de Sjabbat met een spreuk over
een glas wijn.
Alleen zij die lid kunnen zijn van een Joodse gemee
nte kunnen een “mitswa” krijgen (een
handeling in de dienst mogen verrichten, zoals het
openmaken van de Aaron Hakodesj (de
Heilige Ark), met de Tora lopen, of bij de Tora wor
den geroepen).
Pagina 1 / 4
Zoomen 100%

Sidra van de week – Acharee mot – Wajikra 16:1-18:30

Parasjat ha Sjawoea
1
Acharee
-
Mot
Vajikra
16
:
1 tot
18: 30
Parasjat
Acharee
Mot
Acharé
-
Mot
betekent
‘na de dood van’
. H
ier wordt bedoeld de dood van Nadav en Awihoe.
Mosje
heeft van God de instructie gekregen dat Aharon niet vrij het ‘heilige der heiligen’
(de binnenste
ruimte van de Misjkan)
mag binnengaan.
Dat mag alleen op de 10
e
dag van de zevende maand.
Dit is de dag waarop verzoening gevraagd
wordt door de hogepriester voor de zonden van het volk. Een dag van
inkeer en
vasten. Er mag niet
gewerkt worden.
De hogepriester draagt witte
linnen
kleding.
De hogepriester
moest
2
bokken
nemen
en het lot bepaal
de
welke
van de 2
voor de Eeuwige
bestemd werd
en dus geofferd werd
en welke de zonde
n
van het volk de woestijn in
moest
dragen.
Rode wollen draden tussen de hoorns
van de bok
symboliseerden de zonden. Er werd iemand
aangewezen die de ram naar de wildernis
of
de
woestijn bracht. Daar liet men het dier lopen.
Deze
bok
w
erd
Azazel genoemd. Sommige bronnen vermelden dat Azazel de naam van een
rebellerende engel was. Andere geleerden denken dat het de naam
was
van een berg waarvan in
later tijden de
bok
werd
afgegooid.
Mosje krijgt van de Eeuwige de instructie voor het ritueel slachten van dieren. Het is verboden om
bloed in enigerlei vorm in voedsel te verwerken. Dieren die
niet via de rituele procedure gedood
zijn
,
maar bijv. een natuurlijke dood gestorven
waren of
verscheurd
door
andere dieren mochten niet
gegeten worden. Hetzelfde g
eldt
voor dieren met een
gebrek. De term
הפרט
(treife)
komt
oorspronkelijk
van een situatie waarbij een dier dat ritueel geslacht was, maar bleek een afwijking
aan een orgaan t
e hebben
,
als ‘treife’ verklaard werd.
Commentaar
In deze parasja
worden 2 namen gegeven aan
de regels/wetten. He
t gaat dan om
םיטפשמ
(misjpatiem) regels en
םיקח
(choekiem) wetten. Rasji legt uit dat de misjpatiem bestemd zijn v
oor de
hele mensheid.
Als deze wetten niet gegeven waren in de Tora, zou men ze
zeker
bedacht hebben.
De choekiem zijn de wetten waar geen logische uitleg voor gegeven kan worden. Volgens H
ertz zijn
dat juist
de wetten die
Israël
onderscheidt van de andere volken.
Vraag:
Kun je van beiden een voorbeeld geven?
Vraag:
Wat betekent het woord ‘treife’ in ons huidige taalgebruik.
Vraag:
Ken je een andere naam voor
de bok
Azazel.
De profeet Jesjajahoe beschuldigt het volk ervan dat hun vasten alleen maar symbolisch is.
Vraag:
Waar
zou
het volgens de profeet om
moeten gaan
? (Jesaja 58: 3
-
9)
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Sidra van de week – Chajee Sarah – Beresjit 23:1-25:8

Parasjat ha Sjawoea
1
Chajee Sarah
Beresjit
23
1
tot
25
-
18
Hoewel de
naam van de parasja
aangeeft dat het om het ‘leven van Sarah’ gaat begint
het
met haar
overlijden. Sarah wordt 127 jaar oud. Ze sterft in Kiriat Arba.
Awraham
koopt
een
graf
(
de
grot van
Machpela)
in Chevron
. Hij kreeg de grond aangeboden, maar wilde geen
risico nemen
en kocht de plek
. Ander zouden er misschien
later onbekenden naast
Sarah
begraven worden.
Volgens sommige bronnen koos Awraham deze plek omdat hij wist dat
hier Adam en Chava
begraven waren. Hij kwam bij de plek toen hij een weggelopen os zocht.
Dit is het eerste stukje landbezit.
Awraham plantte ook een tamarisk. Een boom die geen
vruchten draagt maar wel schaduw geeft.
De
Grot van de
Patriarchen
bevindt
zich in het midden van het oude centrum van
Ch
e
v
ro
n
.
Volgens de traditie werden hier Adam
,
Chavah
,
Awraham, Sarah
,
Jitschak
,
Rivka, Jaacov en
Leah begraven.
Awraham beslist dat er een vrouw gezocht moet worden voor zijn zoon Jitschak. Hij stuurt
één van zijn medewerkers, Eliëzer, naar zijn familie in Be
thuel. Eliëzer vraagt de Eeuwige om
een teken te geven
,
zodat hij weet wie de juiste vrouw zal zijn. Dat gebeurt. Rivka komt naar
de bron waar Eliëzer en de kamelen gearriveerd
zijn
en begint onmiddellijk mens en dier van
water te voorzien.
Dat is het teke
n waar Eliëzer op gewacht heeft.
Awraham
krijgt nog een
andere vrouw
,
Keturah. Deze vrouw geeft hem 6 kinderen.
Voordat hij sterft geeft Awraham al zijn bezittingen aan Jitschak en geschenken aan de
andere kinderen. Nadat Awraham gestorven is
,
zien we i
n de tekst plotseling Jismaeel ook
weer tevoorschijn komen. Jitschak en Jismaeel begraven hun vader in de grot van Machpela.
De parasja eindigt met de namen van de 12 zonen van Jisjmaeel. Jisjmaeel sterft als hij 137
jaar oud is.
Commentaar:
Rashji citee
rt een midrasj verhaal waarin Keturah, de laatste vrouw van Awraham, de
moeder van Jisjmaeel is, Hagar zou zijn. Jitschak zou Hagar weer teruggebracht hebben naar
Awraham.
Dat zou wel de aanwezigheid van Jisjmaeel bij de begrafenis van Awraham verklaren.
H
ij was weggestuurd, stierf bijna in de woestijn, daarna horen we niets meer van hem.
Plotseling is hij er toch weer bij het overlijden van Awraham.
Sommige bronnen vertellen dat Sarah eerder gestorven is, omdat ze ervoor gezorgd had dat
Hagar weggestuurd
werd. Dit werd bijna de dood van Hagar en Jisjmaeel, de eerste zoon van
Awraham.
Parasjat ha Sjawoea
2
Vraag
:
Wat wordt er als eerste gegeten na een lewaja
(joodse begrafenis)
?
Vraag
:
Wat is er in de
loop van de
geschiedenis zoal gebeurd rond de grot van Machpela?
Vraag
:
Waar is Rachel, de lievelingsvrouw van Jaacov
,
begraven?
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Sidra van de week – Ki Tisa – Sjemot 30:11-34:35

Parasjat ha Sjawoea
Tora/sidra Ki Tisa/11jr e.o.
©AvD + rimon
-
ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
KI TISA
Sjemot 30:
11 tot 34
:
35
De Eeuwige
geeft
Mo
sje
opdracht om een volkstelling te houden
en daarbij iedere
en
die ouder is dan
20 jaar
een halve s
je
kel te laten betalen
voor het onderhoud van het Misjkan
. Hij krijgt
ook
de
opdracht om een koperen wasbekken te laten maken, het met water te vullen en in het
Misjkan
neer
te zetten, zodat de priesters zich k
unnen
wassen voordat ze het altaar naderen. Bovendien moet hij
een s
peciale olie laten bereiden voor de inwijding van de voorwerpen en het meubilair
in het
Misjkan. Dit moe
t uitgevoerd worden
onder toezicht van Betsalel en Oholiav.
De Eeuwige geeft het
volk de opdracht Sjabbat na te leven. Hij noemt het ‘een teken van het
verbond voor altijd’.
Dit alles
zegt de Eeuwige tegen Mosje op de berg Sinai.
Daarna
gee
f
t H
ij de stenen tafelen
,
met daarop de
mitswot
,
aan Mosje.
Maar het volk dat beneden aan de berg wachtte,
is
ongeduldig
geworden omdat het zo lang duur
t
voordat Mosj
e naar beneden k
omt
. Ze vragen Aharon om voor hen een gouden kalf te maken dat ze
kunnen aanbidden en Aharon stemt toe. Hij verzamelt al het goud en maakt een gouden kalf.
Het
volk brengt offers aan het gouden kalf en danst
eromheen
.
De Eeuwige vertelt Mo
sje
,
die nog op de berg is,
wat er beneden
gebeurt en dat Hij
het
volk zal
vernietigen en de nakomelingen van Mosje tot een groot volk maken. Mo
sje
pleit voor het volk en
herinnert de Eeuwige aan de belofte die Hij gedaan heeft aan
Avraham
, Jitschak en Jaa
k
ov en dat
daarom het volk
gespaard zou moeten worden.
Daarna gaat Mosje naar beneden, ziet het gouden kalf en gooit de stenen tafelen kapot.
Mosj
e vernietigt ook het gouden afgodsbeeld.
Hij verzamelt degenen die niet deelgenomen h
ebben
om zich heen
en de
overblijvenden
worden gedood.
Hij vraagt de Eeuwige opnieuw het volk niet te
verlaten. De Eeuwige geeft Mosje opdracht 2 nieuwe stenen tafelen uit
te hakken en opnieuw de
berg te beklimmen. Mosje blijft 40 dagen en nachten op de berg. Wanneer hij naar beneden komt
met de nieuwe stenen tafelen straalt zijn gezicht zo intens dat hij het met een sluier moet bedekken.
Commentaar
Ki
T
isa betekent letterlijk vertaald:
Als je
opneemt’
nl. als je
de hoofden van de individuele
Israelieten
telt
en refereert aan de volkstelling
.
Opdracht:
Zoek in de Tanach
de uitkomst van de telling
.
(
Sjemot
38: 26)
Rabbi Mordechai Katz suggereert dat
het betalen van een
halve
sjekel benadrukt dat ieder individu
in
zichzelf niet compleet is, maar dat pas kan worden in de context van de gemeenschap.
Een ander commentaar vertelt dat dit het bedrag was dat ieder van de 10 broers kreeg nadat Josef
verkocht
was ( 10 gerahs).
De shekaliem werden gebruikt voor het onderhoud van het Misjkan. Later werd dit ook ingevoerd
voor het onderhoud van de tempel
en
nog
later om de rabbinale colleges te subsidiëren
.
Parasjat ha Sjawoea
Tora/sidra Ki Tisa/11jr e.o.
©AvD + rimon
-
ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
Op de eerste dag van de maand Adar werd deze ‘belasting’ opgehaald (in een schrikkeljaar op de
eerste dag van Adar II
)
.
Vraag
: Gebeurt dit nog steeds, misschien in een wat andere vorm?
Opdracht
:
Wat was Aharon’s
verdediging voor zijn rol in de gebeurtenis? (Sjemot 32).
Werd Aharon
gestraft? Kijk in de Tanach of je iets hierover kunt vinden.
Geef je mening hierover.
Opdracht:
Vóór Mosje, werden ook Noach, het verhaal van de zondvloed
(Beresjiet 6: 9 e.v.) en
Awr
aham, de vernietiging van Sedom en Gemorra (Beresjiet 18: 17 e.v.) geconfronteerd met een
dreigende vernietiging van mensen door de Eeuwige.
Vergelijk hun reacties met die van Mosje
in
deze parasja
.
Vraag
:
Mosje’s gezicht straalde toen hij de berg afdaald
e.
Weet je welke vergissing in de vertaling van
karan or
’ (
wat
stralen
d
betekent
) is gemaakt? Kun je een
bekende
kunstenaar
uit de
middeleeuwen
noemen die dit
ook laat zien
?
Vraag
: Is er een verschil in betekenis tussen ‘Misjkan’ en
Mikdasj’?
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Sidra van de week – Korach – Bamidar 16:1-18:32

Parasjat ha Sjaw
oea
1
KORACH
B
a
midbar 16
:
1 tot 18
:
32
Paras
j
at Korach
Korach, een Leviet, en 2 leden van de stam van Ruben, Dat
h
a
n
en A
w
iram, leiden een opstand tegen
Mosje en Aharon.
Achter hen st
aan
de 250 mannen
uit
de raad, ingesteld
om Mosje te helpen.
Zij
beschuldigen Mosje en Aharon ervan dat ze zich boven het volk stellen, dat ze zichzelf als ‘heiliger’
dan de anderen beschouwen. Mosje verwijt Korach dat hij
zijn werk als Leviet niet voldoende vindt
maar
nu
ook
nog
het priesterschap eist.
Mosje vraagt
hen de volgende ochtend een wierook offer te brengen. Dat
zullen Aharon en hijzelf
ook doen. Dan zal de Eeuwige
laten zien,
wie in Zijn nabijheid m
ogen
komen.
Mosje laat ook Dathan en Awiram
,
(die niet aanwezig waren)
roepen, maar zij weigeren te
komen. Zij
accepteren Mosje niet als hun leider en verwijten hem dat hij hen niet naar ‘een land van melk en
honing’ heeft gebracht, maar dat zij in de woestijn zullen sterven.
De volgende ochtend worden 250 vuurpannen, plus die van Mosje en Aharon aanges
token en er
wordt wierook op gelegd.
Korach, Dathan en Awiram staan uitdagend met hun gezinnen voor de ingang van hun tenten.
Plotseling is er een aardbeving, de aarde scheurt en neemt hen mee. Het volk vlucht weg. Er komt
vuur uit de hemel en de 250 manne
n
die een wierook offer gebracht hebben worden gedood.
De Eeuwige gebiedt Mosje om de vuurpannen plat te slaan en te gebruiken als bedekking van het
altaar.
Het volk gaf Mosje en Aharon de schuld van de dood van al deze mensen. De Eeuwige dreigt het h
e
le
volk te vernietigen. Mosje vraagt Aharon om een wierookoffer te brengen
, waardoor het volk
gespaard blijft, al
waren al
wel veel mensen
gestorven
.
Als extra symbool om het volk te overtuigen dat Aharon en zijn zonen de rol van priesters hebben en
houd
en, geeft de Eeuwige d
e volgende opdracht aan Mosje
. Hij moet v
an iedere stam een staf in het
misjkan leggen. De staf van degene die God gekozen heeft zal gaan bloeien. De volgende dag heeft
de staf van Aharon
(de staf van de stam Levi)
amandel bloesem. Hi
ermee bevestigt de Eeuwige dat
Aharon en zijn zonen verantwoordelijk zijn voor het misjkan
en de offerdiensten
.
De levieten zullen
hen daarbij helpen.
Commentaar
Vraag:
Waarom werden de platgeslagen vuurpannen gebruikt als bedekking van het altaar?
Een staf of tak is een symbool dat gebruikt wordt op meer plaatsen in de Tanach.
Vraag:
In
Jirmijahoe 1:11
toont de Eeuwige Jirmija
hoe een bloeiende amandel tak
. Wat is de
betekenis ervan?
Vraag
:
Ken je nog meer verhalen
in de Tanach
waarin een staf een rol speelt?
En buiten de Tanach?
Vraag:
De levieten mochten geen land in eigendom hebben. Wat zou de reden hiervoor zijn?
Vraag:
Wat is zo bijzonder aan de amandelboom?
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Sidra van de week – Metsora – Wajikra 14:1-15:33

Parasjat ha Sjawoea
1
Metsora
Vajikra
14
:
1 tot
1
5: 33
Parasjat
Metsora
Deze
parasja
wordt meestal samen gelezen met parasjat Tazria, behalve in een schrikkeljaar.
Parasjat
Tazria behandelt het vaststellen van
onreinheid
,
de huidziekte
s die
bij een mens
en de
schimmel die in
een huis kan
ontstaan.
Parasjat Metsora beschrijft de procedures die gevolgd
moet
en
worden
om hiermee om te gaan
tot en met de offers die gebracht moeten worden.
Opvallend is wel, dat er in deze parasjot
niet gesproken wordt over
hoe de ziekte bestreden/genezen
kan worden
.
Metsora betekent: iemand die lijdt aan tsara
-
at.
De procedure rond het oplossen van schimmel in een huis is bijzonder.
Als de schimmel in een huis is
verdwenen, nadat de stenen
,
of he
t hout
,
helemaal schoongemaakt zijn en de nodige offers zijn
gebracht, maar de schimmel komt na verloop van tijd terug
,
dan moet het huis afgebroken worden.
Opvallend is ook dat het huis eerst helemaal leeggehaald dient te worden vóór de Cohen gevraagd
w
or
dt
om
te komen
voor een onderzoek
.
De feiten w
o
rden zo wel heel erg zichtbaar voor de
hele
gemeenschap
.
We hebben in de vorige parasja gezien dat
een
huidziekte
(tsara
-
at)
word
t
beschouwd als het gevolg
van bepaalde overtredingen.
Lepra wordt vaak genoemd
als een vorm van tsara
-
at.
Eeuwenlang is
naar de ziekte gekeken vanuit dit soort teksten. De huidige medische wetenschap heeft gelukkig de
juiste middelen gevonden om de ziekte te bestrijden.
Lasjon hara
is de belangrijkste van de 7
overtredingen
die gen
oemd worden. We hebben dat in de
vorige parasja al besproken. De andere 6 zijn, moord, meineed, overspel, arrogantie, diefstal en
gierigheid (Arechien 17a) Gierigheid? Wat is het verband tussen gierigheid en moord, dat hun straf
hetzelfde is?
De gemeenscha
ppelijke noemer van deze overtredingen is, dat zij een uiting zijn van a
-
sociaal
gedrag, dat schadelijk is voor het w
elzijn van de joodse gemeenschap en
de rest van de wereld.
Commentaar
R
asji legt uit dat er vogels geofferd werden voor het weer rein ver
klaren. Vogels kwetteren de hele
tijd en doen daarbij denken aan
roddelaars, een groep kwe
bbelgrage tong
en. Hiermee wordt d
e
herinnering
aan de
mogelijke
oorzaak van de ziekte
benadrukt
.
A
ls een onreine man
een
houten voorwerp aanraakte moest dit worden schoongemaakt.
Voorwerpen
gemaakt
van aarde moesten gebroken en vernietigd worden.
Als het een onreine vrouw
betr
of
golden deze
r
egels niet.
Vraag:
Wat is de reden denk je, waarom dit niet voor vrouwen geldt?
E
n waarom moest het
aardewerk gebroken worden?
Vraag:
Waarom denk je dat een onrein huis eerst leeggehaald moest worden, voordat de Cohen het
eventueel
officieel onrein verklaarde?
Parasjat ha Sjawoea
2
Vraag:
Zoek eens op hoe er
nu met de ziekte lepra omgegaan wordt?
Vraag:
Wat doen we vandaag aan schimmel in bijv een badkamer?
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Sidra van de week – Pekoedee – Sjemot 38:21-40:38

Parasjat ha Sjawoea
Tora/sidra
Pekoedee
/11jr e.o.
©AvD + rimon
-
ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
PEKOEDE
E
Sjemot
38
:
2
1
tot
40
:
38
De parasja begint met een opsomming van de materialen die gebruikt werden bij de bouw van het
Misjkan.
Betsale
e
l en Aholiav
maken de mantels voor de priesters en speciale kleding voor Aharon
waaronder
:
-
de efod (een soort hes
,
zie afbeelding).
-
het borstschild met daarin stenen met de namen van de 12 stammen.
-
een gouden diadeem met daarop de inscriptie: ‘Gewijd aan de Eeuwige’
.
Toen al het werk gereed was, overzag Mosje
e
wat er allemaal gedaan was en zegende het volk.
Daarna kreeg Mosje
e
de instructie om het Misjkan gereed te maken voor gebruik, ook de priesters
moesten hun kleding dragen
, op de eerst dag van de eerste maand.
Toen alles op die dag gereed was daalde een wolk neer op het Misjkan. Dat was een aanwijzing voor
d
e aanwezigheid van de Eeuwige.
Vanaf dat moment was de wolk er altijd. Als hij zich verplaatste,
trok het volk mee. ’s Nacht was er een vuurgloed in de wol
k, zichtbaar voor het hele volk op al hun
tochten
.
Commentaar
Pekoedee
betekent
de ‘registraties van’
(getallen)
. het is de laatste para
sja van het boek Sjemot.
Pekoedee
wordt meestal samen gelezen met ‘Vajakhe
e
l’.
Omdat de joodse kalender gebaseerd is op
het maanjaar met 354 dagen in een jaar, wordt er 7 keer in de 19 jaar een extra maand toegevoegd.
In dat geval worden de
dubbele
parsjiot uit elkaar gehaald.
Het huidige
joodse jaar
(5776)
is zo’n
voorbeeld.
Vraag
:
Weet je hoe die extra maand heet en waar die wordt toegevoegd in de volgorde van de
maanden?
Vraag:
Welke voorwerpen uit de Misjkan vind je terug in de synagoge?
Vraag:
Hoe vaak komt de zin ‘zoals de
Eeuwige het Mosje geboden had’
, voor in deze parasja?
Vajakhe
e
l en
P
ekoedee
worden vaak samen gelezen.
Vraag:
Vind je dat een logische combinatie?
W
aarom
wel/niet
?
Alles moest gereed zijn op de eerste dag van de eerste maand.
Vraag:
Welke maand is da
t?
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Sidra van de week – Sjemini – Wajikra 9:11-11:47

Parasjat ha Sjawoea
1
SJEMINI
Vajikra
9
:
1 tot
11: 47
Parasjat
S
jemini
De parasja begint met
de instructies die
Mos
j
e geeft aan Aharon en zijn zonen over het brengen van
offers in het Misjkan. Offers voor de zonden die zij of het volk mogelijk hebben begaan.
Zij brengen
voor de eerste keer
een zonde offer, een brand offer en een offer
voor het welzijn
.
Aharon en zijn zo
nen
volgen nauwkeurig
de instructies voor het offeren op. Daarna heft Aharon zijn
handen op en zegent het volk. Dan stuurt de Eeuwige een vuur dat alles verbrandt dat op de altaren
ligt. Wanneer het volk het vuur ziet, valt het op de grond en bidt.
Zonder overleg en zonder op
dracht van de Eeuwige nemen twee van Aharon’s zonen, Nadav en
Awihoe pannen, leggen daar gloeiende kolen in en erbovenop wierook. Zij offeren dat op het altaar.
De Eeuwige stuurt een vuur dat Nadav en Awihoe doodt.
Aharon zwijgt
nadat dit gebeurd is
. Mosje
zegt Aharon en zijn overgebleven zonen Elazar en Itamar, dat zij hun kleren
niet
mogen scheuren als
teken van rouw. Het volk zal om
de
dood
van Nadav en Awihoe
rouwen zegt hij.
Ze krijgen de opdracht dat ze
geen wijn
mogen
drinken als ze het Misjkan binn
en
moeten
gaan. Het is
hun taak om een verschil te maken tussen het heilige en het gewone en het volk te leren over de
wetten die de Eeuwige aan Mosje gegeven heeft. Mosje bekritiseer
t
Elazar en Itamar omdat zij het
zonde offer niet hebben opgegeten
. Aharo
n antwoordt hierop dat het niet past om van het offer te
eten
na wat er gebeurd is.
De Eeuwige geeft aan Mosje en Aharon de opdracht om het volk aanwijzingen te ge
v
en over welk
voedsel is toegestaan
om te eten
en w
elk voedsel
verboden is.
Zij mogen bijvoo
rbeeld alle dieren die
herkauwen en gespleten hoeven hebben eten en ook alle vissen die vinnen en schubben hebben.
Een
voorbeeld van verboden dieren zijn degenen die op hun buik voortkruipen en/of veel poten hebben.
Sprinkhanen mogen wel gegeten worden. Je
kunt een hele lijst vinden in Vajikra, hoofdstuk 11.
Commentaar
Over de dood van de 2 zonen van Aharon wordt door de rabbijnen verschillend gedacht.
-
Sommige bronnen denken dat zij het leiderschap van Mosje en Aharon wilden overnemen
.
Een soort coup dus...
-
Andere bronnen zien in het feit dat ze ongevraagd een offer wilden brengen een arrogantie
,
die ontoelaatbaar is
, ze vonden het kennelijk niet nodig om te overleggen
-
Een commentator zie
t
er
een
g
ebrek aan respect
in
voor de Eeuwige
, d
ie de procedure voor
het brengen van de offers gegeven
heeft
-
Enthousiasme voor de offerdienst wordt ook wel als reden genoemd
Vraag:
Geef aan welke uitleg jou het meeste aanspreekt.
De kasjroet wetten (choekiem) vallen
volgens de rabbijnen
in de categorie wetten waarvoor geen
rationele uitleg is.
Parasjat ha Sjawoea
2
Vraag:
Is er voor alles wat je doet een reden? Geef een voorbeeld van iets wat je doet, gewoon
omdat je weet dat het goed is.
Vraag:
Er worden verschillende redenen
gegeven voor het houden van kasjroet. Kies er een die je
het meeste aanspreekt en leg uit waarom.
-
kasjroet is een gebod van de Eeuwige
-
het leert ons respect voor het leven te hebben
-
we kunnen niet altijd alles krijgen wat we graag zouden willen hebben
-
kasj
roet heeft ons als een apart volk gekenmerkt
-
een traditie die al door onze verre voorouders werd nageleefd en waardoor we ons met hen
verbonden voelen
.
Vraag:
Het woord ‘heilig’
שודק
wordt genoemd in Vajikra 11: 45. De stamletters bestaan uit de
medeklin
kers
ק
-
ד
-
ש
en komen voor met verschillende klinkers, achtervoegsels etc.
Vul de volgende zinnen hiermee aan:
-
het gebed voor de rouwenden .......
-
een woord in de beracha voor het aansteken van de kaarsen......
-
deel van het ochtendgebed........
-
de tempel ........
Wee
t je er nog meer?
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Sidra van de week – Sjoftiem – Devariem 16:18-21:9

Parasjat ha Sjawoea
1
S
j
oftim
Devariem
16:18
tot
21: 9
In
parasjat Sjoftim worden, voordat het volk het land zal binnengaan, veel instructies gegeven.
Het
gaat om de structuur, de inrichting van
de samenleving, de regering van het land.
-
Er moeten rechters worden
aangesteld
. Deze rechters mogen niet partijdig zijn. De rechters
mogen zich niet laten omkopen en zo de woorden verdraaien van degenen die in hun recht
staan.
Er wordt gewaarschuwd voor valse profeten.
-
Als bekend wordt dat iemand afgoden dient, bijv. de z
on of de maan, dan moet er een
grondig onderzoek komen. Er moeten 2 getuigen zijn die exact hetzelfde zeggen. In dat geval
krijgt die persoon de doodstraf.
M
oeilijk
,
want in de praktijk zien toeschouwers nooit exact
hetzelfde en zal de doodstraf dus zelden
uitgevoerd kunnen worden.
-
Als het volk aangekomen is in het land, dan kan het zijn dat ze een koning willen, net als in de
landen eromheen. Het moet een Israeliet zijn. Andere vereisten zijn: de koning mag niet veel
vrouwen hebben, niet te veel paarden,
goud en zilver. De koning moet voor eigen gebruik
een Tora overschrijven op een rol en daar moet hij dagelijks in lezen en alle wetten naleven,
zodat hij niet hooghartig zal worden en afwijken van de geboden.
-
De
L
evieten krijgen een deel van de offers. Z
ij mogen geen land in eigendom hebben
. In
die
tijd was land
hetgene waarmee je in je onderhoud kon voorzien.
-
Het volk wordt gewaarschuwd om niet de gewoonten van de omliggen
de
volkeren over te
n
emen. Er mogen geen kinderen geofferd worden (aan de god Mol
och). De Eeuwige
waarschuwt
ook
voor waarzeggers en valse profeten.
-
Er moeten 3 vluchtsteden gebouwd worden voor mensen die niet met opzet iemand gedood
hebben. Hiermee wordt de bloedwraak voorkomen.
-
Over d
e inrichting van het leger. Iemand mag niet de o
orlog ingaan als...
o
hij een nieuw huis gebouwd heeft en het is nog niet ingewijd
o
als iemand bijna gaat trouwen
o
als iemand een wijngaard aangelegd heeft en er is nog geen oogst geweest.
-
je mag bomen van je vijand, die vrucht kunnen geven niet
vernietigen (andere bomen kun je
wel vellen en gebruiken voor de oorlog
s
voering
)
-
Als er iemand vermoord wordt buiten de stad, dan moet de afstand gemeten worden naar
de dichtstbijzijnde
stad
, of het dichtstbijzijnde dorp
. Het bes
tuur
van die stad (ook
wel ‘de
oudsten’
ge
n
oemd
)
en de priesters moeten zorgen dat de vermoorde man/vrouw wordt
begraven en zij zullen een offer moeten brengen om daarmee hun onschuld
aan de moord
te
bevestigen
.
Parasjat ha Sjawoea
2
Commentaar
:
Er staan 2 belangrijke punten in deze parasja:
’Rechtv
aardigheid moet je nastreven, opdat je in leven blijft in het land dat de Eeuwige je gegeven
heeft.’ en ‘Een oog voor een oog en een tand voor een tand.
Vraag
: Is het
de bedoeling dat je het laatste punt letterlijk neemt?
Vraag: Waarom zouden de pries
ters geen eigen land mogen hebben?
Vraag:
Waarom zou een koning niet veel vrouwen, paarden, goud en zi
lver mogen hebben?
Vraag:
Welke koningen van Israel ken je?
Wie waren de eerste 3 koningen?
Vraag
: Wanneer kwam de scheiding tussen Israel en Juda
, wel
ke stammen vormen Juda. Wat was de
reden voor de scheiding
?
(1Koningen 12/2Kronieken 10)
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Sidra van de week – Tazria – Wajikra 12:1-13:59

Parasjat ha Sjawoea
1
Tazria
Vajikra
12
:
1 tot
13: 59
Parasjat
Tazria
Tazria
-
Metsora is één van de 7 parsjiot, die afhankelijk van het aantal Sjabbatot in een jaar als 2
aparte
wekelijkse gedeeltes
gelezen
kunnen
worden, of samen worden gevoegd om er zeker van te
zijn dat alle parsjiot in een jaar worden gelezen.
In deze hoofdstukken van Vajikra krijgen we een belangrijk inzicht in de geneeskunde en de
gebruiken in de Oudheid. Tazria beschrijft de reinigingsritue
len voor een vrouw na de bevalling.
Ook d
e methoden
om verschillende huidaandoeningen vast te stellen en te behandelen
worden
in
deze parasja
gegeven
.
De kohaniem functioneren hierbij als arts.
Als zij vaststeld
en dat iemand
geïnfecteerd is met een
ernstige huidziekte ‘Tsaraät’,
(
o.a.
eczeem, psoriasis of lepra
)
dan verklaren
zij die persoon ‘tamé’, onrein.
De persoon die onrein verklaard was, werd geïsoleerd van de
gemeenschap, hij/zij
moest gescheurde kleren dragen en
mocht niets op zijn hoofd hebb
en
.
Wanneer zo’n persoon in het openbaar verscheen, moest hij ‘onrein’ roepen, zodat niemand
ge
ï
nfecteerd zou worden.
Als men genezen was
en weer in de gemeenschap terug
kon
komen waren
er reinigingsrituelen en moest er een offer gebracht worden.
Eenzelf
de onderzoek en regels golden ook voor de ontdekking van schimmel op kleding en in een
huis of tent.
In de Oudheid werden deze mensen beschouwd als ‘vervloekt’.
De kohaniem schreven geen
geneeswijze of medicijnen voor. Zij bepaalden alleen de periode van
quarantaine als een
voorzorgsmaatregel zodat de gemeenschap niet besmet raakte.
De medisch
-
rituele procedures die de kohaniem moesten toe
pa
ssen, dienden de gemeenschap niet
alleen een basisgevoel van veiligheid op het gebied van gezondheid te verschaffen,
maar, en dat is
van meer belang, de gemeenschap
te
behoeden voor een verspreiding van wat zij zagen als een vloek
door de Eeuwige.
Commentaar
Veel verklaarders stellen de vraag: ’Door welk vergrijp of zonde
werd
een dergelijke ernstige infectie
veroo
rzaakt, zodat quarantaine als noodmaatregel noodzakelijk werd’. Er wordt gekeken naar
bijbelse personen die aan ‘tsaraät’ leden.
Rasji wijst er bijvoorbeeld op, dat Mosje aan een ernstige huidaandoening
leed nadat hij bij de
Eeuwige had geklaagd, dat het v
olk Israel niet naar hem wilde luisteren en dat zij weigerden de
mitswot na te leve
n. In de Tora staat: ‘Zij
n
hand was sneeuwwit, bedekt met uitslag’(Sjemot 4: 1
-
6)
.
Vraag:
W
elk familielid van Mosje
werd er nog meer gestraft met een ernstige huidziekte en waarom
(Bemidbar 12: 1
-
13)
Parasjat ha Sjawoea
2
Maimonides, de beroemde arts en Toraverklaarder stelt dat ‘Tsaraät’ een teken en wonder voor het
volk Israel is om hen tegen ‘lesjon hara’ te waarschuwen.
‘Lesjon hara’ w
ordt gezien als: laster,
roddel, kwaadspreken en alle andere vormen van schade aan een individu of de maatschappij die
worden veroorzaakt door WOORDEN.
Maimonides (Misjne Tora) zegt: laster beschadigt 3 personen: degene die het zegt, degene die ernaar
lui
stert en degene waar het over gaat. Degene die luistert wordt meer beschadigt dan degene die het
vertelt.
Vraag:
Waarom wordt degene die luistert meer beschadigt denk je?
Vraag:
Kun je een voorbeeld geven
uit het dagelijks leven
?
Rabbi Sjemoeël bar Na
chmeni voert aan en citeert daarbij rabbi Jochanan, dat de ernstige
huidinfecties het gevolg zijn van 7 vormen van overtredingen: kwaadspreken, bloedvergieten,
meineed, overspel, arrogantie, verduistering en gemeenheid.
Je kunt hierover op een aantal plaat
sen
in de Tanach lezen.
Vraag:
Zoek onderstaande gedeeltes op en vertel waar ze over gaan.
II Sjemoeël 3
-
29, II Melachiem 5:23, Beresjit 12: 17, II Kronieken (divree hajamiem) 26:16
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Sidra van de week – Vajetse – Beresjit 28:10-32:3

Parasjat ha Sjawoea
1
Va jétsé
Beresjit
28: 10
32: 3
Jaa
k
ov, op de vlucht voor Esav
,
is onderweg naar Haran, naar zijn oom Lavan.
’s Nachts droomt hij van een ladder waarop engelen op en neer gaan. De Eeuwige belooft
Jaa
k
ov dat hij hem zal beschermen en dat hij terug zal keren naar K
e
na
-
an.
Lavan heeft 2 dochters, Leah en Rachel
. Jaa
k
ov
wordt verliefd op Rachel en
werkt 7 jaar voor
h
aar
. Lavan bedriegt hem en na de bruiloft ontdekt hij dat hij met Leah getrouwd is. Hij moet
voor Rachel nog eens 7 jaar werken.
Leah krijgt 4 zonen, R
e
uven, Sjimon, Levi
en
Juda, Rachel blijft voorlopig kinderloos. Haar
slavin Bilha, geeft
Jaa
k
ov 2 zonen
, Dan en Naftali.
Leah’s slavin
geeft J
aa
k
ov nog eens 2
zonen, Gad en Asjer. Daarna krijgt Leah nog 3 kinderen: Jissa
s
char, Zevoelon
en een dochter
:
Dina.
Eindelijk krijgt Rachel ook een zoon: Josef. Jaa
k
ov vertelt Lavan dat hij terug wil gaan
naar K
e
na
-
an
. Hij vraagt hem zijn loon voor 20 jaar werken. De afspraak is dat Jaa
k
ov alle
gespikkelde schapen en geiten krijgt.
De zonen van Lavan halen alle gespikkelde en gevlekte
dieren uit de kudde en brengen die ver weg. Jaa
k
ov
gebruikt een soort magische twijg
waardoor de schapen
en
geiten veel gevlekte
‘jongen’ krijgen
. Daar komt natuurlijk ruzie van
en Jaa
k
o
v besluit met zijn familie terug te gaan naar Kena
-
an
.
Hij is alweer op de vlucht.
Commentaar:
Bij hun vertrek wordt er
een afgodsbeeldje van Lavan gestolen.Jaakov vervloekt zonder dat
hij beseft dat het Rachel is, degene die het afgodsbeeldje gestolen heeft,
Volgens Rasji is
dat
de
reden dat Rachel onderweg sterft
.
Vraag
:
Als je terugdenkt aan de tijd dat Jaakov nog t
huis was dan herinner je dat hij zijn vader
bedroog. Vertel wat er gebeurde.
Nu ondervindt hij hetzelfde. Schrijf op hoe
vaak en waarmee
hij bedrogen werd.
Vraag
:
Waar stierf Rachel en waar werd ze begraven
.
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Sidra van de week – Wajakheel – Sjemot 35:1-38:20

Parasjat ha Sjawoea
Tora/sidra
Wajakheel
/11jr e.o.
©AvD + rimon
-
ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
W
A
J
AKHE
E
L
Sjemot
35: 1
tot
38: 20
Mos
je
e roept het volk bij elkaar en herinnert hen aan de opdracht om op Sjabbat rust te houden,
niet te werken en geen licht aan te steken
.
Daarna somt
Mosjee
alle materialen op die nodig zijn voor de bouw van het Misjkan en vraagt
iedereen om een bijdrage hieraan te leveren, hetzij in materialen
of in zelfwerkzaamheid
:
-
wol
en
linnen in hemelsblauw
-
, purperrood
-
en karmozijnkleur
-
goud, zilver en koper
-
geitenh
aar
-
oliën en specerijen
-
stenen voor het borstschild van Aharon
-
acaciahout
..
en nog veel meer...
Het volk bracht zoveel dat
Mosjee
moest vragen geen giften meer te brengen omdat er meer dan
voldoende van alles aanwezig was.
Onder leiding van Betsalel en A
holiaw werkt
e
een team van deskundigen aan de bouw van het
Misjkan.
Bijv.: van het geitenhaar werd het tentdoek gemaakt. Betsalel maakte de ark van
acaciahout, daarna kwam er een laagje goud over. Hij maakte de tafel voor het brood en de 7
-
armige
menora. H
ij ontwierp en maakte ook het koperen wasbekken.
Commentaar
W
aj
akhe
e
l betekent ‘verzamelen’, ‘bij elkaar komen’. Het is de tweede keer
in een korte tijd
dat het
volk bij elkaar komt en de opdracht krijgt om giften te geven.
Vraag
:
Wanneer was de eerste keer en waarvoor?
Kun je verschil vinden tussen beide keren?
Vraag:
In deze parasja wordt het houden van Sjabbat nog een keer benadrukt. Waarom denk je da
t
dat gedaan is?
Volgens de traditie mochten deze giften niet afkomstig zijn van diefstal of uit het eigendom van een
andere persoon/familie. Het moest met eigen arbeid verdiend zijn.
Vraag:
Waar doet je dat aan denken?
Betsalel
was familie van Caleb. Hij behoorde tot degenen die trouw bleven aan de Eeuwige en hij
stierf niet gedurende de 40 jaar in de woestijn.
Vraag:
Wie was Caleb? (Bemidbar 14)
Betsalel en Aholiav waren joodse
kunstenaars
.
Vraag:
Noem een hedendaagse joods
e
kunstenaar
wiens werk joodse onderwerpen heeft
.
Vraag:
Hoe
diende
men
de Eeuwige in de tijd vóór het
M
isjkan
?
-
Noem 2 bekende figuren uit het begin van Bere
e
sjiet die offers brachten (Ber 4, 8)
-
Brachten de aartsvaders ook offers?
(Ber 22, 28)
-
Wie werd er bijna geofferd?
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Sidra van de week – Wajikra – Wajikra 1:1-5:26

Parasjat ha Sjawoea
1
Tora/sidra
Wajikra
/11jr e.o.
©AvD +
rimon
-
ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
W
AJIKRA
Vajikra 1:
1 tot 5:26
Introductie
Het derde boek van de Tora en de eerste parasja
ervan
hebben dezelfde naam:
W
ajikra
Dat betekent ‘en Hij riep’ .
H
et
boek gaat over de offers, wetten, voorschriften
en
de instelling van de
feestdagen. De Eeuwige
riep
Mosje om dit aan het
volk door te geven
. Dit is het begin van de ketting
van joodse tradities die van de ene naar de andere generatie word
t
overgebracht tot op de dag van
vandaag. Het hoofdthema in het boek
is de spirituele en ethische heiligheid
en
om een duidelijk
onderscheid te creëren tussen
de
Israëlieten
en de rituelen van de omringende volken. Het boek
handelt voor een groot deel over de offer cultus. In de tijd van de profeten
kwamen
er debatten over
het brengen van de offers. De profeten bekritiseerden het minachten van de ethische wetten en het
gebruik van de offers
met
een oppervlakkig begrip van
verzoening.
In Vajikra gaat het ook over de
feestdagen (parasjat Emor), de kasjroet wetten, het sabbatj
aar en het jubeljaar.
W
ajikra bevat bijna de helft van de 613 ge
-
en verboden. Hoe belangrijk het boek is blijkt uit het feit
dat een groot deel van de Ta
l
moed hierop gebaseerd is.
Parasjat
Wa
jikra
In d
e
ze
parasja
lezen we
een omschrijving van de verschillende typen offers
.
Er zijn de dagelijkse offers
en
de “toegevoegde” offers voor de feestdagen. Er zijn ook offers die je
moet brengen wanneer je, bewust of onbewust, een overtreding hebt begaan.
Sommige offers
hebben te m
a
ken met de opbrengst van het land. Er zijn ook vrijwillige offers
bijv. omdat je God wil
bedanken.
Wat
er geofferd wordt kan verschillen. Het offeren van
een os
is natuurlijk kostbaar en was alleen
mogelijk voor
rijke
mensen. Je kunt ook een schaap, een g
eit of een duif offeren. Je kunt
meel
offeren. Bij meel offers diende zout toegevoegd te worden.
Gewonde, zieke of mismaakte dieren mochten niet worden geofferd.
Commentaar
De Eeuwige riep Mosje voordat Hij hem de hele opsomming van alle wetten en voorschriften gaf.
Het roepen van iemand bij zijn naam is nog steeds van toepassing: Als
je met
iemand wil spreken,
roep je diegene, of spreekt hem/haar
eerst
aan door het noemen
van zijn/haar
naam. Dat zijn goede
manieren. In het hebreeuws wordt dit
Derech Eretz
(de weg van de wereld)
genoemd.
Zo riep de
Eeuwige Mosje voordat Hij hem de hele opsomming van alle wetten en voorschriften gaf.
Vraag
:
Hoe zou de wereld eruit zien al
s we geen goede manieren in acht namen?
Wat zijn goede manieren als we het bijv. hebben over: zake
n doen
,
in de politiek
werken
, autorijden?
Parasjat ha Sjawoea
2
Tora/sidra
Wajikra
/11jr e.o.
©AvD +
rimon
-
ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
Vraag:
Wat vind j
ij
één of meer
van de
belangrijk
st
e redenen
waarom destijds offers gebracht
werden:
-
nadenken over zijn
/
haar gedrag
-
de priesters moesten onderhouden worden, zij mochten niet van
willekeurige
liefdadigheid
leven
-
een offer was een soort boete, waardoor je je realiseerde dat zondigen duur is en je beter
kon proberen het na te laten
-
bij het
zien van de dood van de dieren, besef je dat de dood het einde betekent voor alle
levende wezens. Dat stemt tot nadenken en berouw
-
men had gezien hoe bij andere volken dieren aanbeden werden
. Om dat te voorkomen
moesten de
Israëlieten
ze offeren.
De offe
rs, waren niet van belang voor de Eeuwige, maar voor de mensen zelf. Ze waren bedoeld als
een symbool
en soms als een
uitdrukking van berouw en inkeer van een persoon/het volk.
Vraag:
Na de verwoesting van de tempel hield de offerdienst op. Welke 3 dingen
zijn hiervoor in de
plaats gekomen.
Toen de tempel nog bestond bekritiseerden
sommige
profeten de offerdienst. Lees Amos 5: 22
-
25
.
Micha 6:6
-
8; Jesjajahoe: 1: 11
-
13.
Vraag:
Herschrijf deze stukjes en gebruik hedendaagse
woorden.
Bij het meel offer wa
s
het toevoegen van zout verplicht.
Vraag:
Bij welke joods ritueel gebruiken we ook
altijd
zout?
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Spel – Woordzoeker Sjabbat en Havdala

Sjabbat en Havdala
Naam ______________________
Datum _____________________
Kun jij alle verborgen woorden vinden in deze woordzoeker?
I
C
M
X
U
S
T
E
R
R
E
N
R
B
H
I
F
Y
M
S
J
A
B
B
A
T
J
S
V
F
W
X
Y
H
B
S
F
S
Q
T
A
N
J
K
D
A
L
L
A
H
C
K
R
O
E
K
Y
Q
L
I
E
I
H
D
D
G
G
D
X
C
F
W
P
Z
L
E
A
H
R
K
T
E
Z
I
N
G
E
N
K
V
Y
O
Z
O
D
N
T
X
I
J
S
E
O
D
D
I
K
L
W
T
J
U
V
V
T
T
Y
U
D
V
T
V
Y
C
U
I
P
C
J
H
A
T
K
N
W
B
R
H
N
H
M
U
J
B
R
W
B
L
H
G
E
V
L
O
C
H
T
E
N
K
I
N
R
M
O
L
A
J
S
T
A
B
B
A
J
S
G
R
F
K
C
K
W
S
J
A
L
O
M
A
L
E
I
C
H
E
M
U
U
G
N
B
V
L
O
T
T
E
I
C
C
L
H
F
G
Q
V
M
E
I
M
A
S
J
E
B
R
C
W
Y
V
A
A
K
J
P
F
T
N
K
A
A
R
S
J
E
S
X
X
T
D
P
D
F
X
W
R
P
U
A
R
W
N
E
T
E
B
Q
T
F
C
R
R
X
F
A
M
I
L
I
E
J
N
J
I
W
S
S
H
L
A
J
F
G
C
S
R
A
A
K
U
C
L
V
U
G
B
R
A
C
H
A
V
B
K
J
M
B
G
F
P
O
R
A
BEJSAMIEM
BRACHA
CHALLA
ETEN
FAMILIE
GEVLOCHTEN
HAVDALA
KAARS
KAARSJES
KIDDOESJ
RUIKEN
RUSTDAG
SJABBAT
SJABBATSJALOM
SJALOMALEICHEM
STERREN
WIJN
ZINGEN
Deze woordzoeker is uitgeprint op WoordzoekerMaken.nl
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Toonplaat – Sjema


V
‚
M
~
W

Œ
K
‹
K

8
E

Y
2
~
W

Œ
K
‹
K

N

W
‚
U

-
Š
K

J
ƒ
Q

-
Sjema Jisraél, Adonai Elo
-
-
noe, Adonai èchad.
Hoor Jisraël, de Eeuwige is onze God, de Eeuwige is Eén.
R
k
N
…
X
J
‚
Y

4
g
N
~
Q

8
E
K

Y
2
{
W

Œ
K
‹
K

Y
‚
7
ƒ
W

4
8
U
k
&


~
U
‚
W
‚
Y

L
€
Q

Q
~
M
g
N

W
K
i
P
,
1
ƒ
Y

Baroech Ata Adonai, èlohénoe
mèlèch haolam
hamotsi lèchèm min haärèts.
Geprezen bent u, Eeuwige onze God, Koning van tijd en ruimte,
die brood voortbrengt uit de aarde.
R
k
N
…
X
J
‚
Y

4
g
N
~
Q

8
E
K

Y
2
{
W

Œ
K
‹
K

Y
‚
7
ƒ
W

4
8
U
k
&
L
g
S
Œ
'
ƒ
Y

K
€
U
j
3

Y

U
,
&


Baroech Ata Adonai, èlohénoe mèlèch haolam
bore
peri hagafèn.
Geprezen bent u, Eeuwige onze God, Koning van tijd en ruimte,
Schepper van de vrucht van de wijnstok.
R
k
N
…
X
J
‚
Y

4
g
N
~
Q

8
E
K

Y
2
{
W

Œ
K
‹
K

Y
‚
7
ƒ
W

4
8
U
k
&
וֹבּרֵא פְּרִ י הָﬠֵץ

Baroech Ata Adonai, èlohénoe mèlèch haolam
bore peri ha
eets
.
Geprezen
bent u, Eeuwige onze God, Koning van tijd en ruimte,
Schepper van de vrucht van de
boom
.
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Werkblad – Hoi ik lees – Les 17 – 5

Hoi/wbles1
7
/
בְּרָכָה
\
סֻכָה
/
sjabbatsjalom
/
xtra
www.ikleesivriet.nl
L
es 1
7
woord
en
:
בְּרָכָה
סֻכָה
שַׁבָת
שָלוֹם
Lees dit verhaaltje over
שַׁבָת
.
Onderstreep
alle woorden die met
mensen
te
maken hebben
. Zet een rondje
om de woorden die een
plaats
aanduiden
en zet een blokje om de woorden die met
eten
te maken hebben.
Voorbeeld
:
Kies het juiste antwoord op de vragen hieronder:
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Werkblad – Hoi ik lees – Les 19 – 4

Hoi/wbles19
/
מֶלֶךְ
/
sjalomaleichem
/xtra www.ikleesivriet.nl
Les 19
woord:
מֶלֶךְ
שָׁלוֹם
עֲלֵיכֶם
Als we op
שַׁבָׁת
het lied
שָׁלוֹם
עֲלֵיכֶם
zingen, verwelkomen we de engelen
van vrede
en volmaaktheid in ons huis.
Het
Ivriet
woord voor vrede
en volmaaktheid
word
t
heel wat keren herhaald in
dit lied, soms staat er een
ל
-
of een
הַׁ
-
aan het begin van het woord.
1.
zet een lijntje onder het woord voor vrede/volmaaktheid iedere keer dat je
het tegen komt.
2. Het hebreeuwse woord
מֶלֶך
betekent koning of heerser.
Het komt van de
stam
מ
.
ל
.
כ
.
.
In dit gebed komen meer woorden van de stam
מ
.
ל
.
כ
.
voor.
Let op
: Het woord
מַׁל אֲכֵי
komt niet van dezelfde woordfamilie.
Zet een rondje om alle leden van de
מ
.
ל
.
כ
.
woordfamilie
3. Oefen het gebed hieronder:
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Werkblad – Hoi ik lees – Les 20 – 3

Hoi/wbles
20/
משֶׁה
/
lechadodi
/xtra
www.ikleesivriet.nl
Les 20
woord:
משֶׁה
לְכָה דוֹדִי
In de
T
almoed staat het verhaal van rabbi
Ch
anina,
iedere
keer als de zon onder
ging op de vooravond van
שַׁבָת
tr
o
k hij zijn mooiste
שַׁבָת
kleren aan en zei:
Kom laten wij de
שַׁבָת
,
de
k
oningin,
verwelkomen.
Ook r
abbi Yanai trok zijn beste
שַׁבָת
kleren aan en zei:
Kom
שַׁבָת
,O, bruid
.
Het gebed
לְכָה דוֹדִי
is geschreven voor het begin van de
שַׁבָת
avonddienst. De
schrijver van
לְכָה דוֹדִי
gebruikte
het verhaal uit de Talmoed voor
de
tekst.
1
. Oefen met het lezen of zingen van dit mooie gebed. Onthoud goed dat in
het woord
וּבְצָהֳלָה
(regel8) de
ֳֳ
en de eerste
ֳָ
klinken als
וֹ
2
. het hebreeuwse woord
כַׁלָה
betekent bruid. Zet
iedere keer als je het tegen
komt
een rondje om het woord
כַׁלָה
en het woord
כַׁלָה
.
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Werkblad – Hoi ik lees – Les 20 – 5

Hoi/wbles
20/
משֶׁה
/
ma
tovoe
/
xtra
www.ikleesivriet.nl
L
es
20
woord:
משֶׁה
Gewoonlijk zeggen wij de
בְּרָכָה
hieronder als we belangrijke joodse teksten
gaan
b
estuderen.
In deze
בְּרָכָה
danken wij God dat wij de woorden van Tora mogen bestuderen.
Het stuk dat hierna komt staat in
de
Tora. Je vindt het in het boek
Bemidbar
en het
gaat over koning
B
alak en
de profeet
Bilam.
Toen het volk
Jisraël
het land Israel naderde
moesten
er een paar heel machtige
koningen worden verslagen. Balak, de koning van
Moav, werd bang toen hij hoorde
over de o
verwinningen van
de
Benee Jisraël
.
Hij
stuurde iemand naar
de profeet Bilam en vroeg hem de
Benee Jisraël
te
vervloeken
.
Eerst wilde Bilam dat niet doen, maar Koning Balak stond er op
dat hij kwam
.
Bilam ging op
weg.
Onderweg naar Moa
v
verscheen er plotseling een engel midden
op de weg. Bilam kon deze engel niet zien, maar zijn ezel zag de engel wel en wilde
absoluut niet verder lopen ondanks het pak slaag
d
at Bilam
het arme dier
gaf!
Plotseling begon de ezel te s
preken en vertelde Bilam over de engel.
D
e engel droeg
Bilam op alleen de woorden
,
die hij van God kreeg
,
uit te spreken.
Aangekomen bij de koning Balak ging
Bilam ging achter
hem
aan een heuvel op en
keek uit over het kamp van
het volk Jisraël.
O
p het mom
ent dat
B
ilam zijn mond open deed
om de
Benee Jisrael
te vervloeken
kwam er een zegening uit.
Dit is wat hij zei:
‘ Hoe goed zijn uw tenten Jaäkov
, uw woningen
Jisraël!
(Bemidbar
24
:
5)
Tegenwoordig
zegge
n we deze tekst vaak als we de synagoge binnen komen en
het
is
het eerste gebed van de ochtend
dienst
geworden.
1.
Oefen met het lezen van
de eerste regel van
dit gebed.
Zoek het daarna
op in een sidoer en lees het helemaal.
2.
Zet een
rondje om de twee namen van Jaäkov
in de zin hierboven
.
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Werkblad – Hoi ik lees – Les 20 – 6

Hoi/wbles
20/
משֶׁה
/
sjemaveahavta
/xtra
www.ikleesivriet.nl
Les 20
woord:
משֶׁה
שְׁמַע
וְׁאָהַבְׁת
Het
שְׁמַע
en
וְׁאָהַבְׁת
komen uit de
תוֹר ה
.
Je vindt het, met de hand geschreven
op
perkament, in een
מְׁזוּז ה
en in de
תְׁפ
י
ל ין
.
Het
שְׁמַע
is de belangrijkste Joodse uitspraak:
‘ Hoor
Jisraël
,
de Eeuwige
is onze God,
de Eeuwige
is Eén’.
De woorden
בְׁכ ל
נַפְׁשְׁךָ
komen uit het
וְׁאָהַבְׁת
.
Wij leren dat we van God moeten
houden met heel ons hart,
met heel
onze ziel en zoveel als we maar kunnen.
Het
שְׁמַע
en
וְׁאָהַבְׁת
vinden wij ook in de sidoer omdat ze een heel belangrijk deel zijn
van de dienst in sjoel
.
1.
T
eken een
rechthoek
om de woorden
בְׁכ ל
נַפְׁשְׁךָ
in het gebed hieronder
2.
Z
et een
rondje
om de woorden waarin twee
ְְׁ
ְְׁ
klinkers
direct na elkaar staan
3.
In
de woorden
בְׁכ ל
en
וּבְׁכ ל
klinkt de
ְ
als
וֹ
M
aak deze klinker geel
4.
Lees en oefen het
שְׁמַע
en
וְׁאָהַבְׁת
5.
Vraag aan een
volwassene om je een
klav
’ (
perkament met het
שְׁמַע
voor
in
een
מְׁזוּז ה
)
te laten zien. Kun je al iets lezen van de
ze
tekst
zond
er
k
linkers?
In sommige gemeenten worden de regels hieronder in stilte gelezen; in andere
gemeenten worden ze juist hardop
gelezen en gezongen!
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%

Werkblad – Lajenen

Lajenen
‘Lajenen’ is een methode die aangeeft hoe je de Tora, haftara en megilot kunt zingen.
Let wel, in het sefer Tora staan geen lees- en zangtekens. Je oefent het lajenen uit een tikun
(zie voorbeeld) .
Door het steeds te herhalen slaag je er uiteindelijk in om één, meerdere of alle aliyot uit het
sefer te kunnen zingen. Als je deze mitswe doet dan word je ba-al kore of ba-alat kria
genoemd.
Er waren destijds geen boeken. Door te zingen kon men de tekst beter onthouden en het is
prettiger om naar een gezongen tekst te luisteren.
In de 10
e
eeuw hebben d
e Masoreten (in het hebreeuws ba’alei hamasorah, in het
nederlands ‘overleveraars’ de hebreeuwse teksten voorzien van nikudim en teamim (klinker-
en zangtekens). Zie bijlage 1
De tekens kunnen zowel boven als onder het woord staan.
Rood zijn de klinkertekens, blauw de te’amim
De te’amim (zangtekens) leren je hoe je een passoek moet lezen
Bijvoorbeeld, onderstaande zin kun je op verschillende manieren lezen
:
‘private beach no swimming allowed’.
‘private beach? No! Swimming allowed.
‘private beach: No swimming allowed.
De zangtekens helpen je ook om de juiste lettergreep te benadrukken.
Het hebreeuwse woord ta’am betekent ‘proeven’ . De zangtekens helpen ons om de tekst te
proeven/begrijpen.
Lajenen
Er zijn verschillende tradities
▪
italiaanse: nigun eretz Jisrael
▪
sefardische: nigun Bavli (Babylonische traditie, beinvloed door de Islam)
▪
jemenitische: nigun Bavli (minder beinvloed door de Islam, uitbundiger)
▪
asjkenazische: nigun, beinvloed door de europese toonladders.
Er zijn 28 symbolen ‘Ta’amei hamikra’ met een onderlinge rangorde.
Je hebt keizers, koningen, graven, officieren.
De zangtekens zijn gegroepeerd in clausules (ma-arechet)
De etnachta clausule
De sof passoek clausule
De katon clausule
De tevir clausule
De revi’i clausule
De segol clausule
De resterende te’amiem
Er zijn 2 systemen:
1.
De zangtekens/symbolen voor de Tora, haftara en megillot (dezelfde tekens, maar
wel verschillende melodieën)
2.
De zangtekens voor de Emet boeken (Ijov, Misjlee en Tehiliem) Dit zijn andere
grafische tekens.
Pagina 1 / 2
Zoomen 100%

Werkblad – Sjema II

Les: Sjema
Stap 1:
bekijk
het Sjema
.c ̈
`
w
̈i§
i ,Epi «¥
dŸl¡
`
w
̈i§
i ,l¥
` ̈
i r©
W
Stap 2: lees eerste regel
Sjema Jisrael Adonai Elohenoe Adonai Echad
zoek dit op in de sidoer en schrijf hieronder de vertaling
Stap 3: wat is het Sjema en waar staat het in Tora?
Het Sjema is een heel, heel oud gebed. Het staat in de Tora. Sinds de tijd van Mosje
zeggen wij het Sjema. Iedere dag worden wij er aan herinnerd dat er maar een God
is.
Joden zeggen het Sjema elke morgen en elke avond.
(bron: Mijn eerste Gebeden en Berachot, Melanie Berman, blz. 2-5)
Het Sjema staat in het boek Dewarim,
hoofdst. 6 pasoek(zin)
4. Dewarim is het vijfde
boek van de Tora.
opdracht ; zoek dit op in de Tanach of choemasj van Dasberg
lessen/sidoer/gebeden/10-12 ©rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
Een stukje Midrasj:
Als wij het Sjema zeggen, zijn wij - joodse ouders en kinderen - zowel Jaakov als zijn
dertien kinderen.
De volgende midrasj gaat over Jaakov en zijn kinderen. Toen Jaakov in Egypte op
sterven lag, verzamelde hij zijn zonen om zich heen en liet hen beloven dat zij altijd
de Ene God zouden volgen, de God van Awraham en Jitschak... Alle kinderen
antwoordden hem tegelijkertijd met luide stem:
.c ̈
`
w
̈i§
i ,Epi «¥
dŸl¡
`
w
̈i§
i ,l¥
` ̈
i r©
W
Luister (hoor) vader (die Jisrael heet), de Eeuwige is onze God, de Eeuwige (jouw God) is de ene
God.
Zachtjes fluisterde Jaakov (die ook Jisrael heet) vol vreugde:
.c¤
r ̈
e m ̈lFr§
l FzEk§
n cFa§
M m¥
W KEx ̈
A
Goddank dat Gods regering en eer tot in eeuwigheid zullen blijven.
Spoedig daarna stierf Jaakov.
Hij was er van overtuigd dat
het joodse volk zou groeien
en bloeien. Als wij het Sjema
zeggen, zijn wij als Jaakov en
zijn kinderen. Wij zijn kinderen
die aan onze ouders beloven
hun geloof en hun toewijding
te zullen voortzetten. En wij
zijn ouders die “God zij dank”
kunnen zeggen voor de
toekomst. (
Midrasj
Tanchoema
).
(
je kunt dit vinden in
‘De Sidoer Uitgelegd’, Joel Lurie Grishaver, blz. 19)
Stap 4: waarom zijn de
r
en de
c
extra groot?
De twee letters
r
en
c
vormen het woord
c•
r
eed.
c•
r
betekent “getuige” (zoals voor
de rechtbank). Elke jood die het Sjema zegt, getuigt ervan dat God Een is.
(Abdoeraham)
De letter
r
is extra groot om ons er aan te herinneren dat wij het woord Sjema heel
zorgvuldig moeten uitspreken. Als we de klemtoon op de verkeerde lettergreep
leggen, zou het “misschien” betekenen en niet “hoor”; dan zou het niet een
getuigenverklaring zijn. De grote letter
c
betekent dat God overal is. De letter
c
is
ook het getal vier. Als we een grote
c
zien, realiseren wij ons dat God op alle vier de windstreken van het kompas is te
lessen/sidoer/gebeden/10-12 ©rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
vinden. (
Rambam, Misjne Tora).
(bron: De Sidoer Uitgelegd, Joel Lurie Grishaver, blz. 18)
Stap 5: waar staat het in de sidoer?
Het Sjema staat op verschillende plaatsen in de Sidoer. Joden zeggen drie keer per
dag hun gebeden; sommige Joden doen dat op Sjabbat en feestdagen vier keer. De
sjoeldiensten bestaan uit vier verschillende onderdelen:
Ochtend
zi¦
g§©
y
Sjacharit. Sjacharit betekent “dageraad”.
Toegevoegd
s ̈
qEn
Moesaf. Moesaf betekent “toegevoegd”. Moesaf wordt alleen op Sjabbat en
feestdagen gezegd.
Middag
d ̈
n
Mincha. Mincha betekent “rust”.
waarom noem je het middag gebed ‘rust’?
Avond.
ai¦
x£r©
O
of
zi¦
x £r
Maariv of Arvit. Maariv of Arvit betekent “avond”.
Het Sjema wordt twee keer per dag gezegd, ‘s ochtends tijdens
zi¦
g§©
y
en ‘s
avonds tijdens
zi¦
x £r
zowel door de weeks als op Sjabbat. Je kan het Sjema dus
in de Sidoer vinden onder
zi¦
g§©
y
en
zi¦
x £r
.
(bron: De Sidoer Uitgelegd, Joel Lurie Grishaver, blz. 5)
lessen/sidoer/gebeden/10-12 ©rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
Stap 6: zoek het op in de sidoer
Zoek het Sjema op in de Sidoer Tov lehodot. op welke bladzijden kun je het vinden
en bij welke dienst hoort het dan?
Probeer nu het Sjema voor jezelf te lezen.
En...
klaar!!!
lessen/sidoer/gebeden/10-12 ©rimon-ljloc/www.rimon-ljloc.nl
Pagina 1 / 4
Zoomen 100%

Werkblad – Sjema III

sidoer/Sjema/vragen
©rimon
-
ljloc/www.rimon
-
ljloc.nl
V
ragen
over het Sjema
J
e
kan bij het beantwoorden van de
vragen gebruik maken van
D
e Sidoer Uitgelegd
en
de
sidoer Tov lehodot
’.
1. Waarom zijn de ajin en de dalet in de eerste regel van het Sjema
groter en dik gedrukt
2. Wat zijn de vijf opdrachten in het
v
e aha
v
ta?
3. Waarom is de tweede regel van het Sjema kleiner gedrukt dan de eerste?
4.
Op welk moment van de dag zeg je het Sjema?
5
. O
p welk
moment
in de dienst bij
je bar/bat mitswa
zeg
je het Sjema
?
6
. Wat vind jij het belangrijkste
stukje in
de eerste alinea van het
Sjema?
7
.
L
ees de ecologische interpretatie van
de 2
de
alinea van het
Sjema
.
Waar gaat die over?
8
.
l
eer
het Sjema lezen en
zingen
bijvoorbeeld
.:
www.rimon
-
ljloc.nl/p/pages/a06_nieuwemedia.php
vanaf 9,52
minuten
o
f
www.levisson.nl/images/stories/Muziekarchief/CDs/Vrijdagavond/212%20Shema.mp3
Pagina 1 / 1
Zoomen 100%